Już na początku działalności „Obserwatorium Edukacji”, a konkretnie 1 listopada 2014 roku, powstała tradycja zamieszczania okolicznościowego materiału, poświęconego wspomnieniu „Osoby Znaczącej” – znaczącej dla mnie, ale także dla mojego środowiska społecznego, którym najpierw było harcerstwo, a później oświata. Złożyłem wtedy taką deklarację:

„Obserwatorium Edukacji” pragnie włączyć się w tą sztafetę wspomnień o Tych Którzy Odeszli – Nauczycielkach i Nauczycielach, tych którzy byli naszymi Koleżankami i Kolegami, a także tych, którzy dla nas, uczniów, byli  Autorytetami, którym zawdzięczamy w naszym życiu to, kim się staliśmy. Niech każdy, patrząc na płomień tego znicza, wspomni ich takimi, jakimi ich pamięta…

Pierwszą postacią o której wówczas zamieściłem krótkie wspomnienia była Maria Wocalewska – łodzianka, nauczycielka przyrody w łódzkich szkołach, Harcmistrzyni Rzeczpospolitej, pierwsza Naczelniczka Głównej Kwatery Żeńskiej ZHP (w latach 1921-23), która poległa w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego.

[Źródło: www.obserwatoriumedukacji.pl]

A dalej, każdego 1. listopada zamieszczałem kolejne wspomnienia:

1 listopada 2015 r. – Felieton „Dzień Wspomnień o Tych Którzy Odeszli” poświęciłem wspomnieniu Osoby, która w młodzieńczym etapie mojego życia odegrała ważna, inspirującą rolę – dr Aleksandrze Majewskiej.

1 listopada 2016 r. – „Wspomnienie o rzeczywistej twórczyni gimnazjów – Irenie Dzierzgowskiej”

1 listopada 2017 r. – Wspomnienie o Annie Radziwiłł: „Wspomnienie o nauczycielce, wiceministrze edukacji – arystokratce nie tylko z nazwiska!”

1 listopada w 2018 r. zamieściłem jedynie taki apel:

Odwiedzając dzisiaj cmentarze, na których znajdują się groby naszych bliskich zmarłych: rodziców, krewnych, przyjaciół, wspomnijmy także naszych nauczycieli, tych, którzy byli dla nas przewodnikami w wędrówce od niewiedzy ku wiedzy, od nieodpowiedzialnego dzieciństwa do dojrzałości.

1 listopada 2019 r. – wspomnienie Danuty Falak – wieloletniej dyrektorce XXVI LO w Łodzi: „Dzień Pamięci o Naszych Bliskich i Znajomych, którzy odeszli.”

1 listopada 2020 roku – felieton „Dr Aleksandra Majewska – zapomniana pedagog nie tylko poradnictwa”

x           x           x

Dziś, podobnie jak uczyniłem to przed siedmioma laty, przywołam osobę nauczycielki i zasłużonej instruktorki ZHP, także łodzianki, nauczycielki szkolnictwa specjalnego i Komendantki Chorągwi Łódzkiej ZHP – Harcmistrzyni Władysławy Matuszewskiej.

Władysława Matuszewska urodziła się w Łodzi 28 listopada 1908.Jej droga do zawodu nauczycielskiego rozpoczęła się od ukończenia Miejskiego Seminarium Nauczycielskiego, a później Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Już w roku szkolnym 1929/30 rozpoczęła pracę nauczycielki w Ostrowiu Kaliskim. Po powrocie do Łodzi podjęła pracę, jako jedna z prekursorek, w szkołach specjalnych.

Już jako młoda dziewczyna wstąpiła do ZHP. Od 1926 roku należała do 4 Łódzkiej Drużyny Harcerek, której dwukrotnie (w latach 1927/28 i 1931/36 była drużynową. W latach 1932 – 1935 pelniła funkcje Komendantki II Hufca Harcerek. W latach 1936 – 1937 była Zastępczynią Komendantki Chorągwi Łódzkiej Harcerek, a podczas urlopu ówczesnej Komendantki – hm. Anny Dylikowej – kierowała pracą tej Chorągwi. W okresie poprzedzającym wybuch II Wojny Światowej została Komendantką Pogotowia Harcerek Chorągwi Łódzkiej.

W chwili wybuchu wojny Władysława Matuszewska miała niespełna 31 lat. Już od początku niemieckiej okupacji podjęła działalność konspiracyjną – kierowała działalnością harcerek, które pomagały więźniom w Radogoszczu, kolportowały prasę, pełniły rolę kurierek. Po aresztowaniu została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Wolfen, gdzie prowadziła tajne nauczanie dla więzionych tam polskich dziewcząt. W latach 1943 – 1945 była więźniarką KL Ravensbrück, gdzie działała w konspiracyjnej drużyny harcerskiej „Mury”.

Po wyzwoleniu obozu została wraz z innymi więźniami ewakuowana do Szwecji, do miejscowości Doverstorp, gdzie utworzyła drużynę harcerską „Wędrowne Ptaki”, składającą się z 40 polskich dziewcząt w wieku od 14 do 20 lat.

Po powrocie do Polski w październiku 1945, już w marcu 1946 została Komendantką Chorągwi Łódzkiej ZHP i pełniła te obowiązki do likwidacji ZHP w 1949 roku.

Po reaktywowaniu na Zjeździe Łódzkim w grudniu 1957 roku Związku Harcerstwa Polskiego została ponownie Komendantką Chorągwi Łódzkiej ZHP i pełniła tą funkcję do 1961 roku.

To w tym okresie, jako młody chłopak, który w tym samym czasie kiedy Ona została ponownie komendantką łódzkich harcerek i harcerzy, wstąpił do ZHP i w czerwcu 1957 roku złożył Przyrzeczenie Harcerskie, a  w 1959 roku jeździł na kurs dla zastępowych, zaś od jesieni 1960 roku gdy został drużynowym zuchów – widywałem Ją nie tylko podczas harcerskich uroczystości, co miało miejsce najpierw w ówczesnej siedzibie Komendy Chorągwi Łódzkiej, która tak jak i Komenda Hufca Polesie, mieściła się początkowo w pałacyku przy ul. Piotrkowskiej 262/264, a później, już w nowej siedzibie KCHŁ w dawnej willi Richtera przy ulicy – wówczas Gdańskiej, dziś Stefanowskiego 19. 

I to w tym początkowym okresie mojej harcerskiej działalności była ona dla mnie i moich rówieśników symbolem tego odrodzonego, przedwojennego harcerstwa – obok pierwszego komendanta mojego poleskiego hufca – druha harcmistrza Mariana Pietrzyckiego (także nauczyciela) i – już wtedy legendy – Aleksandra Kamińskiego….

Ale nie mogę pominąć w tym wspomnieniu powojennej pracy Władysławy Matuszewskiej w szkolnictwie specjalnym. W latach 1945 – 1968 pracowała – najpierw w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 8, a następnie w w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 105, której po kilku latach została kierowniczką.

Przez wiele lat kierowała referatem Nieprzetartego szlaku ZHP w Łodzi, skupiającego drużyny harcerzy niepełnosprawnych w szkołach specjalnych.

Władysława Matuszewska była wielokrotnie odznaczana i nagradzana, w tym m.in.: Medalem Zwycięstwa i Wolności, Medalem za Udział w Wojnie Obronnej 1939 roku, Krzyżem Oświęcimskim, a także Krzyżami za zasługi dla ZHP: srebrnym, Złotym oraz z Rozetą i Krzyżami, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Została także wyróżniona Nagrodą Miasta Łodzi „za szczególne osiągnięcia społeczne i w działalności harcerskiej i oświatowej”.

Władysława Matuszewska zmarła 20 lipca 1999 roku i została pochowana na łódzkim cmentarzu na Mani (Św. Antoniego), w pobliżu wejścia na cmentarz od ul. Siewnej – z głównej alei druga alejka w lewo.

Przygotowując tekst tego wspomnienia korzystałem z notatki w Wikipedii oraz z pracy Stanisława Puchały „Poczet harcmistrzyń i harcmistrzów T II” (s. 76)

Włodzisław Kuzitowicz