Wczoraj, 7 kwietnia, w Dużej Sali Obrad Rady Miejskiej w Łodzi odbyła się IV Ogólnopolska Konferencja „Osoby z niepełnosprawnościami – droga do samodzielności”. Jej współorganizatorami byli, już tradycyjnie, Sekcja Szkolnictwa Specjalnego przy Zarządzie Okręgu Łódzkiego ZNP i Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego. Przy jej przygotowaniach miało także swój udział Stowarzyszenie na rzecz osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin, działające przy łódzkich szkołach i placówkach kształcenia specjalnego.

Zgromadzonych gości, prelegentów i uczestników powitali, w imieniu współorganizatorów: Marek Ćwiek – prezes Zarządu Okręgu Łódzkiego ZNP, który przypomniał zebranym cele konferencji i Janusz Moos –  dyrektor ŁCDNiKP, który wziął na siebie tradycyjny obowiązek witania przybyłych gości i przedstawicieli ważnych urzędów i instytucji naszego miasta i województwa. Zwracał  uwagę brak władz miasta – reprezentowała je pani Dorota Gryta – zastępca dyrektora Wydziału Edukacji, która w krótkim wystąpieniu powitała przybyłych w imieniu pani Prezydent Anny Zdanowskiej.

Pierwszą część konferencji wypełniły wystąpienia niżej wymienionych osób, które wygłosiły referaty:

Aktualna polityka MEN dotycząca kształcenia osób z niepełnosprawnościami – droga ucznia z niepełnosprawnościami na kolejnych etapach edukacji  –  Helena Maryjanowska – główny specjalista Departament Wychowania i Kształcenia Integracyjnego MEN. Prelegentka, wobec niemożności zaprezentowania aktualnych zamierzeń nowych władz resortu (wszelkie zmiany zostaną wypracowane w wyniku trwającej właśnie ogólnopolskiej debaty oświatowej) zreferowała aktualnie obowiązujące przepisy prawa oświatowego, regulujące kształcenia osób z niepełnosprawnościami.

„Organizacja kształcenia specjalnego i zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w Łodzi – stan obecny i perspektywy” –  dr hab. Beata Jachimczak, prof. Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, doradca Prezydenta Miasta Łodzi. Jej wystąpienie było repliką tego, które p.t. „Kształcenie specjalne w łódzkich szkołach – stan obecny i perspektywy”, prof. Jachimczak miała 11 stycznia tego roku podczas III. Kongresu Edukacyjnego, zorganizowanego przez Łódzkie Towarzystwo Pedagogiczne oraz Wydział Edukacji Urzędu M. Łodzi, a który odbył się pod tytułem ”Kształcenie specjalne w łódzkich szkołach – stan obecny i perspektywy”. [Zobacz: relacja z 12 stycznia: „O czym mówiono na III. Kongresie Edukacyjnym ŁTP”]

„Wspieranie dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością i ich rodzin – co wynika z badań przeprowadzonych w szkołach specjalnych województwa łódzkiego?” – dr Piotr Plichta, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Medycyny Pracy w Łodzi. Najlepszą syntezą tego wystąpienia jest załączony plik z prezentacją, która towarzyszyła wykładowi. [Prezentacja  – TUTAJ]

Adaptacja społeczna i zawodowa uczniów z zespołem Aspergera  – dr hab.  Dorota Podgórska- Jachnik, prof. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W załączonym pliku PDF można zapoznać się z tekstową warstwą prezentacji, która towarzyszyła temu wykładowi: [Plik PDF ]

Przygotowanie uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi (w tym z autyzmem i zespołem  Aspergera) do samodzielności – Maria Pielas, dyrektor ZSS nr 4 w Łodzi  i  Iwona Kowalska, dyrektor  ZSZS nr 2 w Łodzi.

Pierwsza z prelegentek, dyrektor Maria Pielas skoncentrowała się na omówieniu kolejnych etapów drogi do samodzielności, jaką ma do pokonania dziecko z takim rodzajem niepełnosprawności. Na zakończenie swego wystąpienia powróciła do projektu, zgłoszonego pod adresem władz przed kilkoma laty na spotkaniu w Krakowie i do dziś nie zrealizowanego, aby przestać używać nazwy „szkoły specjalne”, a wprowadzić określenie „szkoły specjalistyczne”, „ponieważ nasi nauczyciele są specjalistami i nasze szkoły są specjalistyczne i elitarne.”

Dyrektor Iwona Kowalska kontynuowała temat przygotowania uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi do samodzielności, ale skoncentrowała się  na przygotowaniu ich do wykonywania zawodu, czyli na IV etapie edukacyjnym. Oto prezentacja w Power Point, oddająca najlepiej treść tego wystąpienia: [TUTAJ ]

Z doświadczeń własnych Rodzica / opiekuna dziecka z niepełnosprawnościami – to tytuł wystąpienia  pani Anny Szczygieł – matki, dziś już 20-letniej, autystycznej córki. Jej wystąpienie wniosło w przebieg tej konferencji rzadko pojawiający się z w takich okolicznościach punkt widzenia partnera procesu edukacji/terapii, jakim jest rodzic ucznia. Najcenniejszym wątkiem opowiedzianej historii tego „indywidualnego przypadku” było świadectwo odniesionego sukcesu, na który złożyły się nie tylko działania nauczycieli kilku różnych szkół, na kilku etapach kształcenia, ale przede wszystkim mądra i rzeczowa współpraca tamtych profesjonalistów z konsekwentną w swych wysiłkach i  nieustannie wierzącą w sukces matką dziecka, któremu diagnozujący jej córkę we wczesnym dzieciństwie  specjaliści nie rokowali pozytywnie.

Ostatnim, który zabrał głos w pierwszej części konferencji był ksiądz Kanonik Wiesław Kamiński – duszpasterz osób głuchych i słabo słyszących Archidiecezji Łódzkiej, prezes zarządu Stowarzyszenia „Niepełnosprawni Sprawni”. Był to głos człowieka, towarzyszącego młodym i dorosłym ludziom z tą jedną niepełnosprawnością na innej niż nauczyciele płaszczyźnie, który podzielił się z uczestnikami konferencji swoimi opiniami na temat efektywności kilku inicjatyw, podejmowanych z myślą o poprawie jakości życia osób głuchych i niesłyszących.

Podczas przerwy, w kuluarach – obok poczęstunku –  na uczestników czekało stoisko Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego w Łodzi, na którym uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z publikacjami, podejmującymi poruszane na niej problemy.

Drugą część konferencji wypełniły 3 wykłady i dyskusja panelowa:

Wykład: Potrzeby przedsiębiorców regionu łódzkiego z uwzględnieniem możliwości zatrudnienia niepełnosprawnych w świetle prac Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji – dr Elżbieta Ciepucha, ŁCDNiKP

Wykład: Polityka społeczna wobec osób z niepełnosprawnościami w regionie łódzkim –  Monika Krajewska, kierownik Wydziału ds. Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Regionalnego Centrum Pomocy Społecznej  w Łodzi.

Dwugłos na temat:  Łódzkie działania na rzecz  osób i szkół kształcących osoby z niepełnosprawnościami – Aneta Madziara  (za mikrofonami) i Jolanta Wojciechowska (przygotowuje się obok) –  Ośrodek Zarządzania w Edukacji ŁCDNiKP

Ostatnim elementem konferencji była dyskusja panelowa, w której uczestniczyło 9 osób.  Poprowadził ją mgr inż. Janusz Moos, który postawił przed nimi trzy problemy.  

I. Osiąganie przez uczniów z niepełnosprawnościami  kompetencji społecznych – jak jest, co należy zmienić? Oto odpowiedzi, jakie formułowali dyskutanci:

> Osoby niepełnosprawne potrzebują wsparcia instytucji, innej osoby – często przygotowane do samodzielności gubią się, gdy nagle zostają same.
> Nadmierna opiekuńczość nauczycieli szkól specjalnych nie sprzyja uzyskiwaniu samodzielności (nie ma często nikogo innego aby czuwał nad uczniem).
> Należy uczyć podejmowania decyzji a nie dawać gotowe rozwiązania.
> Wyuczone postawy bezradności powodują, że ludzie nie potrafią sobie pomóc.
> Należy rozróżniać wspieranie od wyręczania.

II Jakie problemy wymagają szybkiego prowadzenia procesów organizacyjnych i edukacyjnych? Oto odpowiedzi, jakie formułowali dyskutanci:

> Dzieci niepełnosprawne wychowywane przez rodziców niepracujących (bo opiekujących się dzieckiem – t.zw. „opieka wytchnieniowa”) nie mają wzorca pracy. Rodzic roszczeniowy = dziecko roszczeniowe.           > Należy motywować rodziców dzieci niepełnosprawnych do pracy – dać im pracę, w dalszej perspektywie organizować miejsca pracy dla ich niepełnosprawnych dzieci.
> Zainicjować rozwiązania systemowe –  powstanie stanowisk asystentów i opiekunów osób niepełnosprawnych.
> Należy organizować kształcenie (i szkolenia) w zawodach, potrzebnych na rynku pracy, ale zarezerwowanych tylko dla osób niepełnosprawnych. Ochrona ich rynku pracy.
> Wprowadzić do PRK kwalifikacje cząstkowe (certyfikowane).
> Realistycznie sformułować procedury i dostosować wymagania z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności na egzaminach zewnętrznych (ogólnych i zawodowych), do których przystępują niepełnosprawni.
> Zezwolić na elastyczność planów nauczania.

III Jakie są możliwości zatrudniania osób z niepełnosprawnościami na otwartym, wspomaganym i chronionym rynku pracy? Oto odpowiedzi, jakie formułowali dyskutanci:

> Osoby niepełnosprawne od urodzenia winny być aktywizowani zawodowo wraz z rodzicami, aby chcieli pracować.
> Na portalach o pracy, należy stosować podział na oferty pracy dla niepełnosprawnych i dla sprawnych i na bieżąco je aktualizować.
> Należy dokonać zmiany rozporządzeń dotyczących orzecznictwa.(?)
> Należy wykorzystywać wyniki badań naukowych, takich jak np. te, prowadzone przez panie profesor: Podgórską-Jachnik i  Beatę Jachimczak.

Tekst i zdjęcia

Włodzisław Kuzitowicz