Na stronie Sieci Organizacji Społecznych zamieszczono opracowanie, zatytułowane „Szkoła kompetencji. Podstawa programowa do pilnej naprawy”. Poniżej zamieściliśmy jedynie syntetyczny obraz tej publikacji, zachęcając do lektury całego opracowania:

                                   Szkoła kompetencji. Podstawa programowa do pilnej naprawy

Nasze tezy

-Podstawa programowa wymaga zmiany

-Liczą się kompetencje kluczowe i przekrojowe, a nie tysiące szczegółowych wiadomości

-Bardziej elastyczna podstawa i ramowy plan nauczania potrzebne od zaraz

-Komisja Edukacji Narodowej – niezależne ciało do pracy nad podstawą i egzaminami

Dlaczego zmiana jest konieczna?

Obowiązująca podstawa programowa nie odpowiada wyzwaniom, które stoją przed młodymi ludźmi i edukacją w XXI wieku. Zawiera kilka tysięcy wymagań z kilkunastu niepowiązanych ze sobą przedmiotów, jest nierealistyczna i nadmiernie szczegółowa. Utrudnia rozwijanie kompetencji kluczowych, także tych miękkich, jak krytyczne myślenie, rozwiązywanie problemów, samoregulacja czy współpraca.

Należy opracować podstawę programową, która da nauczycielom większą swobodę programową i dydaktyczną. Trzeba pozostawić przestrzeń na pogłębianie wiedzy w wybranych przez nauczycieli i szkoły kompetencjach, na rozwijanie pasji dzieci i młodych ludzi, a wreszcie – ich rozwój osobisty i społeczny. Już obecnie nauczyciele mogą tworzyć własne programy nauczania, które zatwierdza dyrekcja szkoły – ten kierunek wymaga jednak mocnego wsparcia. Zakres treści w podstawie programowej musi być możliwy do zrealizowania w obecnej liczbie godzin, przewidzianej dla każdego z przedmiotów szkolnych i w ramach postulowanych przez nasz zespół zajęć i ścieżek międzyprzedmiotowych. […]

Część środowiska nauczycielskiego obawia się kolejnych zmian podstawy programowej i postuluje wyłącznie zredukowanie liczby wymagań. Inni twierdzą, że mechaniczne obcięcie części wymagań nie wystarczy, bo konieczna jest radykalna zmiana strukturalna, tak by móc uczyć bardziej problemowo i kompetencyjnie. Spór wymaga merytorycznej rozmowy – być może w okresie przejściowym należy zredukować część wymagań i/lub je uogólnić (to będzie korzystne także ze względu na skutki pandemii dla edukacji), a równocześnie rozpocząć prace nad nowym dokumentem.

Główne problemy i co z nimi zrobić

W opracowanej na zlecenie rządu analizie społeczno-gospodarczej czytamy m.in. że „nadal obciążeniem jest model edukacji nastawiony na przekazywanie i odtwarzanie wiedzy, a uczniowie zbyt rzadko uczą się aktywnie poprzez doświadczenie, wyciąganie wniosków, samodzielność i współpracę. Kluczowym wyzwaniem jest zapewnienie rozwijania przez uczniów kompetencji kluczowych w praktycznym wymiarze, zwłaszcza przekrojowych, a kluczowymi barierami są: aktualny kształt podstawy programowej i niedostatki kompetencji nauczycieli”^{. […]}

Nie wchodząc tu w szczegółową krytykę podstawy należy dodać, że na jej słabości wskazują także sami nauczyciele i nauczycielki, w tym członkowie ruchu „Szkoła jest nasza”, którzy piszą m.in. „Przeładowana, zbyt szczegółowymi i zwyczajnie nieprzydatnymi treściami, podstawa programowa wymusza pamięciową naukę, nie dając szansy na samodzielność w myśleniu”^.

Poniższe punkty zbierają najważniejsze ograniczenia obecnie obowiązującej podstawy i problemy, które to rodzi w codziennej pracy szkoły oraz w procesach uczenia się.

>dominacja wiadomości nad kompetencjami kluczowymi i miękkimi […]

>treści podstawy są oderwane od doświadczenia uczniów i problemów współczesnego świata […]

>treści przedmiotów są ze sobą niepowiązane […]

>ograniczenie autonomii szkoły i kreatywności nauczycieli i nauczycielek […]

Rozwiązania i wskazówki

1.władze centralne, politycy i polityczki

-zredukowanie wymagań szczegółowych podstawy w związku z pandemią […]

-„odchudzenie” obecnej podstawy i praca nad nową […]

-podjęcie prac nad podstawą bardziej „kompetencyjną” i ogólną […]

-elastyczna podstawa i elastyczny ramowy plan nauczania […]

-łączenie zagadnień z różnych obszarów przedmiotowych […]

-podstawa powinna być opracowana w procesie społecznym przez niezależne gremium z udziałem nauczycieli i nauczycielek […]

-konieczny jest powrót do standardów poprawnego stanowienia prawa oświatowego […]

-niezbędna jest także modyfikacja standardów wymagań egzaminacyjnych […]

2.władze lokalne i inne organy prowadzące szkoły

-oferowanie wsparcia dla nauczycieli i szkół w tworzeniu i realizacji własnych programów […]

-kreowanie lokalnych polityk oświatowych ze wskazaniem priorytetów […]

3.dyrektorzy, nauczyciele i nauczycielki oraz inne osoby pracujące w szkole

-tworzenie własnych programów nauczania przez nauczycieli i szkoły […]

-określanie „progów” osiągnięć […]

-dzielenie się własnymi programami i materiałami edukacyjnymi z innymi nauczycielami – w szkole, gminie i w sieci […]

4.uczniowie i uczennice

-zwracanie uwagi nauczycielom oraz uświadamianie rodzicom, że program nauczania jest zbyt szczegółowy

[…]

-wskazywanie, jakich kompetencji – wiadomości, umiejętności i postaw – brakuje w programie nauczania […]

5.opinia publiczna, w tym rodzice

Opinia publiczna jest coraz bardziej świadoma tego, że przeładowany program oraz jego oderwanie od rzeczywistych potrzeb młodych ludzi, to istotne problemy polskiej szkoły. Wskazują na to m.in. prowadzone w lutym 2021 r. badania opinii społecznej⁸: wynika z nich, że aż 46 proc. respondentów uważa, że problemem jest zbyt szczegółowa wiedza i przeładowany program. Aż 32 proc. przyznaje, że w szkole jest za mało wiedzy i umiejętności potrzebnych w XXI wieku.

Równocześnie jednak od czasu do czasu w przestrzeni publicznej pojawiają się głosy, że przecież kiedyś w szkołach uczyliśmy się jeszcze więcej i że nikomu to nie zaszkodziło. Z kolei pracodawcy zwracają uwagę, że szkoła nie wyposaża młodych ludzi w takie kompetencje potrzebne na wszystkich stanowiskach i we wszystkich branżach, jak komunikacja, praca zespołowa, projektowa czy samodzielne zarządzanie własnym czasem i pracą. Szkoły wyższe od lat narzekają na niedostateczny poziom wiedzy akademickiej. Rolą mediów jest prowadzenie otwartej debaty publicznej na temat zmian, których potrzebuje polska edukacja – z udziałem praktyków, a także samych uczennic i uczniów. […]

Całość opracowania „Szkoła kompetencji. Podstawa programowa do pilnej naprawy” – TUTAJ

Źródło: www.organizacjespoleczne.org.pl