Dziś (7 kwietnia 2022r.) zapraszamy do lektury kolejnego tekstu Danuty Strerny – tym razem o cechach pochwały, jako elementu motywującego ucznia do uczenia się.

Rys. Danuta Sterna

                                                                   Kiedy pochwała jest skuteczna?

Skuteczna, czyli taka, która pomaga uczniowi w uczeniu się. Pochwała może być skutecznym narzędziem zachęcającym uczniów i motywującym ich do nauki. Aby to osiągnąć, musimy używać odpowiedniej pochwały. Jeśli jesteśmy w naszej pochwale pozytywni, szczerzy, dostosowujemy ją do potrzeba ucznia i nie stosujemy jej jako nagrody, to możemy pomóc naszym uczniom rozwijać się.

W tym wpisie podam cztery warunki dla takiej pochwały:

Pochwała pozytywna

Można pomyśleć, że jest to tak zwane „masło maślane”, bo jak pochwała może być negatywna? Jednak czasami pochwala nie iść z serca, np. wypowiadana sarkastycznym tonem z odcieniem złośliwości. Wtedy niweluje pozytywne efekty.

Niektórzy dorośli uważają, że sarkazm jest użyteczną formą przekazu, ale tak nie jest. Chociaż zachowanie uczniów może tego nie ujawniać, to jednak sarkazm jest dla nich wyczuwalna krytyką i wzmacnia wszelkie negatywne komentarze, które słyszeli w przeszłości. Uczniowie doświadczają wiele sarkazmu w domu i poza szkołą i należy im w szkole tego oszczędzić. Potrzebują od nauczycieli zachęty i docenienia.

Pochwała szczera

Pochwała powinna dać uczniowi sygnał, że nauczyciel wierzy, że uczeń jest w stanie spełnić wysokie oczekiwania. Jeśli chwalimy ucznia za coś prostego, to on widzi w tym fałsz i pochwała w rzeczywistości podważa jego pewność siebie, gdyż uczeń sądzi, że nie stać go na więcej.

Czasami nauczyciele różnicują poziom zadań, aby móc „słabszych” uczniów pochwalić za wykonanie mniej ambitnego zadania. Nie jest to dobra strategia i uczniowie szybko ją odszyfrowują, widzą, że nauczyciel stara się, aby poczuli się lepiej, ale nie jest szczerzy.

Dlatego warto doceniać, a nie chwalić, czyli doceniać za konkret. Wtedy uczeń może sam ocenić szczerość pochwały.

Pochwała właściwa

Właściwa, czyli dostosowana do potrzeb ucznia. Uczniowie mają różne potrzeby i nie każda pochwała jest dla nich odpowiednia. Jedni lubią być docenieni publicznie, innych to krępuje. Pochwała może przybierać różne formy, na przykład może być pisemna lub ustna. Pisemna daje możliwość zachowania jej i pokazania komuś innemu, za to ustna  umożliwia wysłuchania jej przez rówieśników. Docenienie ze strony rówieśnika jest najbardziej wartościowe dla uczniów.

Pochwała powinna odnosić się do pracy ucznia, a nie do jego osoby. Chwalenie za zdolności ma szczególnie złe konsekwencje, gdyż zobowiązuje ucznia, że zawsze ma się tymi zdolnościami wykazywać. Chwalmy uczniów za jakość ich pracy lub wysiłek, a nie za wygląd, powiązania rodzinne lub osobowość.

Carol Dweck w swojej książce Mindset przedstawia badania, które wspierają tę koncepcję. Odkryła, że ​​jeśli uczniowie są chwaleni za ich umiejętności („jesteś taki mądry”), z czasem ich wysiłek i osiągnięcia maleją. Ale jeśli uczniowie są chwaleni za ich wysiłek („Mogę powiedzieć, że bardzo się starałeś i z powodzeniem przeczytałeś ten akapit”), z czasem ich wysiłek wzrasta, podobnie jak ich osiągnięcia.

 Pochwała nieuzależniająca

Trzeba tak chwalić, aby uczniów nie uzależnić od pochwał i nagród. W przeciwnym przypadku ich motywacja do nauki może być oparta jedynie o perspektywę nagrody w postaci pochwały. Warto zamiast chwalenia pytać uczniów o samoocenę: „Jak oceniasz swoją pracę?”. Zadawać pytania zachęcające do autorefleksji i skupiające się na odczuciach ucznia, a nie nauczyciela.

Inspiracja artykułem  Barbary Blackburn

Źródło: www.osswiata.ceo.org.pl