Rysunek: Danuta Sterna

W niedziele (7 lutego 2021r.) Danuta Sterna zamieściła na swoim blogu „Moja oś świata” tekst, zatytułowany „Trudne rozmowy nauczycieli”. Uznaliśmy, że – niezależnie od tego, czy ten model komunikowania się nauczycieli „z dyrekcją” jest tylko idealistyczną wizją, czy można go potraktować jako „receptę” dla nastawionych konsyliacyjnie dyrektorek i dyrektorów – zamieścimy ten post z drobnymi „wycięciami”, podając link do źródła z jego pełną wersją:

Trudne rozmowy nauczycieli

Stworzenie środowiska, w którym każdy czuje się swobodnie, mówiąc prawdę i gdzie rozmowa o trudnościach jest codziennością, a nie wyjątkiem, jest jednym z najważniejszych i najtrudniejszych wyzwań przywódcy. W szkole, gdzie nauczyciele i dyrektor podlegają wielu presjom i wymaganiom, na które nie mają wpływu jest to szczególnie ważne i stanowi niezbędny warunek tworzenia kultury współpracy.[…]

Rozmowy na trudne tematy są trudne, raczej ich unikamy.

Nauczyciele zwykle zdają sobie sprawę z występujących problemów, ale nie ujawniają ich. Ktoś powinien inicjować takie trudne rozmowy, może to być dyrektor i wtedy łatwiej będzie dołączyć nauczycielom.

8 kroków, pomocnych w podejmowaniu trudnych rozmów:

1.Szczera rozmowa

Dyrektor może naświetlić problem i zaproponować szczerą rozmowę. Ale najpierw musi przekonać nauczycieli, że nie będzie szukania winnych, że celem rozmowy jest poszukiwanie pomysłów na rozwiązanie problemu.

Wyraźnie trzeba podkreślić, że nikt nie będzie krytykowany, oceniany. Prowadzący rozmowę zobowiązany jest do pilnowania, aby nikt nie był oskarżany. Hasło: „Nie szukamy winnych, szukamy rozwiązań.”

2.Akceptacja problemu

Czasami problem jest bardzo poważny i trudno znaleźć drogę do jego rozwiązania. Sukcesem jest wtedy już zaakceptowanie problemu i tego, że jest bolesny. Czasami problemy nie są możliwe  do rozwiązania (np. wynikające z pandemii)przez zespół. Poczucie, że jesteśmy z tym razem jest pomocne. Hasło: „Jesteśmy z tym razem”

3.Jedna drużyna

Rada Pedagogiczna szkoły powinna tworzyć jedna drużynę. Jeśli występuje problem, to jest on problemem całej szkoły, a nie tylko poszczególnego nauczyciela. Rozważając problem, nie szukamy winnych, tylko znajdujemy drogi wyjścia i sposoby na wzajemną pomoc. Nauczyciele powinni czuć, że nie będą oceniani i że będą mogli liczyć na pomoc innych. Hasło: „Wszyscy za jednego, jeden za wszystkich.”

4.Tworzenie zaufania

Dyrektor powinien stale okazywać nauczycielem zaufanie i ich doceniać. To powoduje, że w trudnej sytuacji można będzie sięgnąć do skarbca zaufania. Zaufanie nie oznacza akceptacji każdego działania. Polega raczej na oddawaniu decyzji w ręce nauczycieli i potem wspólne podsumowywanie efektów podjętych działań – to stanowi pozwolenie na samodzielność, na popełnianie błędów, podejmowanie ryzyka bez krytykowania. Nauczyciele powinni być przekonani, że dyrektor uważa, że pracuje z kompetentnym zespołem ludzi. Rozmowa na trudny temat jest możliwa tylko wtedy, gdy nauczyciele uznają, że dyrektor im ufa i ich ceni. Hasło: „Mamy wzajemnie do siebie zaufanie.”

5.Wdzięczność za podjęcie tematu

Dobrze jest doprowadzić do sytuacji, gdy trudny temat podejmują sami nauczyciele. Tym, którzy go podejmą należy się wdzięczność i podziękowanie ze strony dyrektora i innych nauczycieli. Czasami temat może być trudny też dla dyrektora, tym bardziej trzeba wtedy docenić inicjatywę sygnalizującego problem. Dzięki takiemu podejściu nauczyciele chętniej będą podejmować trudne tematy i kreować pomysły na rozwiązanie problemu. Hasło: „U nas nie zamiatamy pod dywan.”

6.Pytania

Warto zacząć rozmowę (w parach lub małych grupach), w której odpowiadamy na trzy pytania:

>Co nam się udaje i co powinniśmy robić częściej?

>Co nie działa, co musimy zmienić?

>Co możemy robić nowego, aby poradzić sobie z problemem?

Omówienie tych trzech pytań w małych grupach, daje możliwość głębszego zastanowienia się nad problemem i zwiększa  szansę na znalezienie nowych możliwości. Hasło: „Czego więcej, czego mniej i co jeszcze?”

7.Każdy może prosić o pomoc

Trudno jest prosić o pomoc. Dyrektor może zamodelować taką sytuacje, prosząc nauczycieli o radę w swojej sprawie. Nie musi zastosować się do rad, ale może pokazać, że je rozważa, i że są mu pomocne. Dzięki temu, nauczyciele odważą się prosić o pomoc i rozmawiać o trudnych sytuacjach, które ich dotyczą. Hasło: „Mogę liczyć na pomoc.”

8.Świętowanie

Co kilka głów to nie jedna. Przeważnie rozmowa na trudny temat owocuje znalezieniem rozwiązania problemu. Istotne jest, aby dyrektor i nauczyciele zauważyli, że problem udało się (choćby w części) rozwiązać. Do tego służy świętowanie – że się udało coś zmienić. Należą się podziękowania, docenienia i świętowanie. Hasło: „Wspólnie daliśmy radę.” […]

Żródlo: www.osswiata.ceo.org.pl