Dzisiejszy felieton w całości poświęcam diabelskiemu pomysłowi MEN na „ogólnopolską debatę o systemie oświaty”. Trzeba przyznać, że temu – ogłoszonemu przez panią minister Zalewską podczas zorganizowanej 2 lutego konferencji prasowej – sposobowi prowadzenia tzw. „konsultacji społecznych” projektów reform, zapowiadanych już w okresie kampanii wyborczej i przygotowywanych, nie tyle przez jej resort, co przez „ośrodek decyzyjny” partii Prawo i Sprawiedliwość – z formalnego punktu widzenia – niewiele można zarzucić.

Dowiedzieliśmy się, że powołano już 1840 ekspertów, którzy będą debatować w 16 grupach tematycznych, lecz aby nikt władzy nie zarzucił, że do wymiany poglądów dopuściła tylko wyselekcjonowanych ekspertów, niezależnie od tego, ma odbyć się 16 debat wojewódzkich z udziałem rodziców, uczniów i samorządowców. Nie są jednak znane mechanizmy kompletowania uczestników tych debat wojewódzkich.

Przyjrzyjmy się jednak tym pomysłom bliżej. Po pierwsze: opierając się na danych, udostępnionych na portalu wPolityce.pl wiadomo, że na apel pani minister o zgłaszanie się do grupy „ekspertów Dobrej Zmiany” zgłosiło się ponad 2,5 tys. osób! Muszę przyznać, że gdy w felietonie nr 105  z  3 stycznia apelowałem „Zgłaszajmy swój akces do grupy ekspertów dobrej zmiany!” nie przyszło mi do głowy, że zrobi to aż tylu zdecydowanych na podjęcie dialogu z Władzą nauczycieli i – jak ich określa pani minister – „teoretyków”. Pomijam w tym miejscu brak jasno sprecyzowanych kryteriów, w oparciu o które dokonano selekcji, w wyniku której z owych 2500 kandydatów pozostawiono „tylko” 1840 ekspertów.

Nawiasem mówiąc, chyba nikt nie spodziewał się, że nasze (edukacyjne) środowisko dysponuje takim konsyliacyjnym potencjałem intelektualnym!!!

Każdy, kto choć raz pracował w zespole przed którym postawiono zadanie wypracowania konkretnego projektu czy wniosków wie, że liczba członków takiego gremium jest odwrotnie proporcjonalne do jakości uzyskanych przez ten zespół efektów. Z prostego podzielenia liczby 1840 wynika, że w każdej z projektowanych 16 grup tematycznych będzie – średnio – po 115 osób. Przyjmując, że każdy z nich dostałby TYLKO 5 minut na przedstawienie swego stanowiska, musiałoby to zająć 575 minut, czyli 9 godzin i 35 minut! A gdzie możliwość odniesienia się do wypowiedzi innych uczestników tej „dyskusji”? A kiedy dyskutować nad „dokumentem końcowym”? Już tylko ta prosta symulacja ukazuje absurdalność tego projektu. Ale zawsze „prezydium” takiej debaty możne zgłosić tekst „rekomendacji zespołu ekspertów, zebranego w „N”, dnia xx xx xx „ i przyjąć go „przez aklamację”. (Czy są głosy sprzeciwu? – nie widzę!)

Oddzielnym zagadnieniem jest arbitralne narzucenie każdemu zespołowi jednego tematu. Nie wiadomo jak będą dobierani uczestnicy do tych zespołów, „przywiązanych” do konkretnych tematów. Oto one:

1)kształcenie ogólne i zawodowe, 2)organizacja nadzoru pedagogicznego, 3)nowy awans zawodowy, 4)system egzaminów zewnętrznych, 5)doskonalenie zawodowe nauczycieli, 6)finansowanie zadań oświatowych w samorządach, 7)podstawy programowe kształcenia ogólnego, 8)nauczanie wczesnoszkolne, 9)wychowanie przedszkolne, 10)organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej, 11)uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, 12)miejsce historii w szkole, 13)wychowanie fizyczne, 14)rodzic w szkole, 15)wychowawcza rola szkoły, 16)współpraca z organizacjami pozarządowymi.

Pierwsze, co rzuca się w oczy, to brak najbardziej „gorącego” tematu: „Co zrobić z gimnazjami?” Nie ma go, bo Władza na ten temat ma już wypracowane stanowisko. Wszak pani minister bez owijania w bawełnę powiedziała na owej konferencji prasowej: „Diagnoza jest jednoznaczna: system edukacji trzeba zmienić.” I – jak widać – to nie podlega dyskusji!!!

Problemy zaproponowane zespołom także nie wszystkie są jednoznaczne i wewnętrznie spójne. Bo jak można w jednym zespole wypracowywać koncepcje tak odmiennych w swej specyfice podsystemów edukacyjnych jak kształcenie ogólne i zawodowe? Ta sama uwaga dotyczy problemu „System egzaminów zewnętrznych”? Bo trzeba być nie tyle teoretykiem co wręcz ignorantem, aby w jednym worku pomieścić zewnętrzne egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe i egzaminy maturalne. Przecież tylko te dwa rodzaje egzaminów zewnętrznych pozostaną, bo wszak już wiadomo, że po 6. klasie egzaminów ma nie być, a zlikwidowanie gimnazjum załatwia problem egzaminu gimnazjalnego.

Za to jest w wykazie jeden temat szczególnie dla tej Władzy ważny: „Miejsce historii w szkole”. Nie języków obcych, nie matematyki, nie informatyki i nowych e-mediów*, a właśnie historii! Z tym wiąże się kolejny, jeszcze bardziej kompleksowy projekt reform – „Podstawy programowe kształcenia ogólnego”. A wszystko to ma być spięte „wychowawczą rolą szkoły”. I to jest crème de la crème całej tej reformy! Bo szkoła tej Władzy ma wzorować się nie tylko na PRL-owskim systemie 8 + 4, ale przede wszystkim na ówczesnym modelu „wychowania urabiającego” (Patrz: H. Muszyński, Ideał i cele wychowania,1972; H. Muszyński, Teoretyczne podstawy systemu wychowawczego szkoły, 1972; H. Muszyński, Zarys teorii wychowania, 1976)

Pozostałe propozycje tematyczne stworzono, aby można było powołać właśnie 16 zespołów, czyli tyle samo, ile ma zostać zorganizowanych debat wojewódzkich – jak to zapowiedziała minister Zabłocka – „z udziałem rodziców, uczniów i samorządowców”.

To także jest bardzo intrygujący pomysł. Dyskusje będą odbywały się w formule: cztery województwa dyskutują o jednym z przydzielonych im z grupy czterech tematów. Szkolnictwo specjalne będzie tematem głównym debat w województwach: lubuskim, podlaskim, śląskim i małopolskim, kształcenie zawodowe – w woj. kujawsko-pomorskim, mazowieckim, lubelskim i opolskim, finansowanie – w woj. zachodniopomorskim, dolnośląskim, świętokrzyskim i podkarpackim, a bezpieczeństwo – w woj. pomorskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim i łódzkim.

Dlaczego akurat – przykładowo – o kształceniu zawodowym – mają mówić rodzice, uczniowie i samorządowcy (ale nie nauczyciele!) z województw: kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego, lubelskiego i opolskiego? Czy nie lepiej dla dyskutowanej sprawy byłoby, aby zebrać doświadczenia z województwa podlaskiego, które ma doświadczenia zdobyte w programach wzorowanych na rozwiązaniach niemieckich, albo małopolskiego, łódzkiego czy dolnośląskiego, w których od lat działają silne ośrodki, realizujące wielokrotnie opisywane, finansowane z unijnych funduszy, projekty wspierania kształcenia zawodowego? Ale aby o tym wiedzieć, trzeba „siedzieć w temacie” a nie wrzucać propozycje „spod dużego palca”! Tak na marginesie: dziwne to jednak, bo przecież minister Zabłocka jest świadoma tego, że jej zastępczyni – Teresa Wargocka „to osoba, która o szkolnictwie zawodowym wie wszystko”!

Zupełnie nie wiem, dlaczego w Łódzkiem (obok województw: pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, i wielkopolskiego) wiodącym ma być akurat problem bezpieczeństwa – mam nadzieję, że bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, a nie bezpieczeństwa na autostradach albo podczas imprez masowych! I co tu przełomowego mogą wnieść akurat rodzice, uczniowie i samorządowcy z tych, a nie innych województw?

Nic to! Najważniejsze, że i tak na przyszłe decyzje Władzy nie eksperci „Dobrej Zmiany” pracujący w 16-u zespołach, ani dyskutujące w systemie 4 x 4 województwa będą miały decydujący wpływ! Tak naprawdę wszystko zadecyduje się w drugiej połowie czerwca – przy tzw. „stolikach prezydenckich” . Pani minister Zalewska powiedziała to otwarcie: „Tam będziemy podsumowywać debatę razem z fachowcami, naukowcami, akademikami, którzy współpracują z prezydentem Andrzejem Dudą”!

Czy ktoś ma jeszcze złudzenia co do skuteczności tego całego, tak szumnie ogłaszanego projektu ogólnopolskiej debaty o systemie oświaty pod hasłem „”Uczeń-rodzic-nauczyciel. Dobra zmiana”?

Włodzisław Kuzitowicz

*Właśnie w sieci trwa wymiana myśli wokół projektu nowych podstaw programowych informatyki w LO. Warto przeczytać: Sławomir Baturo, Nowa podstawa programowa dla informatyki pod lupą – TUTAJ