Foto: www.c-and-a.com/pl/

Kto uważa, że najwięcej o tym co ważnego wydarzyło się w oświacie, a szczególnie w obszarze szkolnictwa zawodowego, dowie się z oficjalnej strony Ministerstwa Edukacji, zapewne już zapewne czytał te informacje, które w okresie minionego miesiąca zostały tam zamieszczone. A kto nie (lub nie wszystkie) – może to uczynić klikając linki do kolejnych tekstów:

21 listopada

Spotkanie wiceministra Henryka Kiepury z przedstawicielami branży gastronomicznej

Ministerstwo Edukacji Narodowej zorganizowało spotkanie branżowe poświęcone aktualnym wyzwaniom i potrzebom sektora gastronomii i kelnerstwa. W wydarzeniu uczestniczył Sekretarz Stanu Henryk Kiepura, który podkreślił znaczenie stałego dialogu z przedstawicielami branży dla unowocześniania systemu kształcenia zawodowego.

WIĘCEJ  –  TUTAJ

28 listopada

Spotkanie branżowe z przedstawicielami sektora metalurgii i odlewnictwa

W ramach projektu „Porozumienie branżowe na rzecz kształcenia i szkolenia zawodowego. Zwiększanie udziału przedstawicieli i przedstawicielek branż w rozwoju kształcenia zawodowego i uczenia się w miejscu pracy”, realizowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.”, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, Ministerstwo Edukacji Narodowej zorganizowało spotkanie poświęcone przyszłości kształcenia zawodowego w sektorze metalurgii i odlewnictwa. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele organizacji branżowych, pracodawców, resortu energii oraz instytucji edukacyjnych.

WIĘCEJ  –  TUTAJ

4 grudnia

Minister Edukacji zainaugurowała SkillsPoland 2025 w Gdańsku

Minister Edukacji Barbara Nowacka wzięła dziś udział w inauguracji krajowych finałów SkillsPoland 2025, które odbywają się w dniach 4-5 grudnia w Gdańsku. Najlepsi młodzi zawodowcy z całej Polski rywalizują w 20 konkurencjach – od robotyki i mechatroniki, przez fryzjerstwo i modę, aż po gotowanie i cukiernictwo – w ogólnopolskim konkursie umiejętności zawodowych, stanowiącym część międzynarodowego ruchu WorldSkills. […]

WIĘCEJ  –  TUTAJ

Wiceminister Henryk Kiepura wręczył powołania do Krajowego zespołu konsultantów branżowych ds. zawodów i kwalifikacji

Ministerstwo Edukacji Narodowej podsumowało pierwszy cykl spotkań branżowych realizowanych w ramach projektu „Porozumienie branżowe na rzecz kształcenia i szkolenia zawodowego”. To szeroko zakrojony proces współpracy z przedstawicielami wielu sektorów gospodarki, organizacji branżowych oraz ekspertami, którego celem jest modernizacja szkolnictwa zawodowego w Polsce. […]

WIĘCEJ  –  TUTAJ

9 grudnia

Udział wiceminister Izabeli Ziętki w otwarciu Branżowego Centrum Umiejętności w Zduńskiej Dąbrowie

Izabela Ziętka, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, wzięła udział w uroczystym otwarciu Branżowego Centrum Umiejętności w dziedzinie technika weterynaryjna w Zduńskiej Dąbrowie. […]

WIĘCEJ  –  TUTAJ

11 grudnia

Gala Olimpijczyków Zawodowych 2025. Minister Barbara Nowacka: Kształcenie techniczne i branżowe to przyszłość polskiej gospodarki

Laureaci ogólnopolskich olimpiad zawodowych otrzymali nagrody z rąk Minister Edukacji Barbary Nowackiej i wiceministra Henryka Kiepury podczas Gali Olimpijczyków Zawodowych, która odbyła się w Warszawie. Spotkanie stało się okazją do podkreślenia roli szkolnictwa branżowego i technicznego w rozwoju kraju.  […]

WIĘCEJ  –  TUTAJ

 x           x           x

Ale ja, w miejsce  tamtych materiałów, które mają jedną wspólną cechę: są ogólnikowe i przede wszystkim mają główną cechą – autopromocję MEN, zachęcam do lektury tego jednego, zawierającego syntezę wszystkich najważniejszych informacji tekstu, zamieszczonego na stronie „Gazety Wyborczej”. Oto jego obszerny fragment:

 MEN wzmacnia szkoły techniczne. 10 nowości, które poprawią współpracę z biznesem

[…]

MEN deklaruje dalsze wspieranie szkół technicznych i współpracę z branżą. W jaki sposób? Wiceminister Kiepura wyliczał dotychczasowe działania resortu w tej kwestii:

1.MEN wprowadza 15 nowych zawodów szkolnictwa branżowego, w których kształcenie już jest prowadzone lub będzie od nowego roku szkolnego. To m.in.: technik cyberbezpieczeństwa, technik kontroli bezpieczeństwa portu lotniczego, optoelektronik i technik optoelektroniki, technik optyki okularowej i technik mobilności drogowej. A także: agroogrodnik i technik agroogrodnictwa, ogrodnik terenów zielonych, technik architektury krajobrazu i arborystyki, technik aranżacji florystycznych oraz asystent ogrodniczy i asystent florystyczny.

2.Wzmocnienie doradztwa zawodowego w szkołach. – To priorytet, dziś tylko 5 proc. uczniów i uczennic korzysta z tego doradztwa. Będziemy je wzmacniać i rozwijać – deklarowała ministra Nowacka.

3.W ramach reformy edukacji „Kompas jutra” w szkołach podstawowych pojawi się przedmiot technika w nowej odsłonie. Będzie bardziej praktyczny, a resort zainwestuje w pracownie techniczne.

4.- Będziemy inwestować w kształcenie nauczycieli – zaznaczała ministra Nowacka. A wiceminister Kiepura przyznał, że brakuje nauczycieli przedmiotów zawodowych. – Firmy mówią, że brakuje im pracowników, a szkoły, że brakuje kadry. Stąd chcemy, by firmy mogły delegować pracowników do uczenia pod opieką nauczyciela – tłumaczyła Nowacka. MEN ma wydać również 50 mln zł na studia podyplomowe dla nowych kadr.

5..Zwiększenie finansowania kształcenia w zawodach deficytowych, chodzi m.in. o automatyków, mechatroników oraz techników elektro mobilności.

6.Nowe podstawy programowe w szkołach branżowych uzgadniane są z przedstawicielami z branży. MEN powołał Krajowy Zespół Konsultantów Branżowych – to 65 ekspertów z 32 branż, wyłonionych w drodze konkursu. W styczniu odbędzie się II etap na powołanie przedstawicieli kolejnych branż.

7.Resort wprowadza nowe zasady finansowania uczniów odbywających praktyki w firmach. Nie tylko zwiększa pulę środków, ale też zapewnia stałą waloryzację. I wprowadza zasadę, że pracodawca otrzyma 100 proc. zwrotu po przystąpieniu ucznia do egzaminu zawodowego, bez konieczności jego zdania.

8.Powstanie 120 Branżowych Centrów Umiejętności ze środków KPO. Chodzi o 1,5 mld zł. Będą to nowoczesne ośrodki, w których zaplanowano dokształcanie uczniowie i pracowników, którzy chcą się przekwalifikować. Program rozpoczął już rząd PiS, ale wiceminister Kiepura mówił, że w 2023 roku – po przejęciu władzy – program był „poważnie zagrożony”. – Dziś możemy ogłosić, że zrealizujemy ten projekt – zaznaczył.

9.Będzie zwiększenie praktycznego wymiaru nauki w technikach. – Pracujemy nad tym, aby w technikach podstawę programową zrealizować do zakończenia IV klasy, a w V klasie koncentrować naukę na kształceniu praktycznym i przygotowaniu do matury – zapowiedział Kiepura.

10.Trwają prace nad stworzeniem stopnia pośredniego między technikiem i inżynierem. Stanie się to dopiero po zakończeniu eksperymentów pedagogicznych.

Aby wzmocnić szkolnictwo techniczne Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji ogłasza I edycję konkursu na Profesjonalną Szkołę Roku z 16 kluczowych branż. Liczyć się będą nie tylko osiągnięcia uczniów, ale też innowacje, współpraca z biznesem, środowiskiem lokalnym i promocja kształcenia zawodowego.

Źródło: www.wyborcza.pl

Nie mogłem się powstrzymać przed zamieszczeniem komentarza, do ministerialnego projektu „oceny funkcjonalnej”, który Koleżanka Zofia Grudzińska zamieściła na swoim fb-profilu:

Kolejny raz MEN zaskoczył. Otóż z tekstu na stronie ministerstwa wynika, że Kwestionariusz Szkolnej Oceny Funkcjonalnej jest czymś w rodzaju „nowej oceny”, która powinna być przeprowadzona dla każdego ucznia, jako narzędzie przesiewowe. NIEPRAWDA.

Autorzy czyli eksperci, pracujący nad KSzOFem, stworzyli narzędzie do wykorzystania w sytuacji, gdy uczeń, rodzic lub nauczyciel zauważy TRUDNOŚCI w zakresie aktywności i udziału w zajęciach lekcyjnych, spędzania czasu wolnego czy nawiązywaniu znaczących relacji z innymi osobami.

Co więcej, autorzy wprost mówili, że „ocena funkcjonalna nie powinna być traktowana jako proces, w którym powinno uczestniczyć każde dziecko, ponieważ nie ma ona charakteru klasycznych badań przesiewowych w kierunku diagnozy jakiegoś problemu. Do tego celu służą inne narzędzia psychologiczne i pedagogiczne (np. narzędzia pozwalające wykryć wczesne objawy autyzmu, początki trudności w czytaniu i pisaniu czy inne zaburzenia).” No i znowu MEN zamawia coś u ekspertów a potem dowolnie zmienia, wycierając sobie usta autorytetem nabranych naiwniaków…

Źródło: www.facebook.com/zosia.grudzinska.7/

Wczoraj na fb-profilu Roberta Sowińskiego wypatrzyłem informację, dzięki której mogę dzisiaj zaproponować nie tylko poniższy tekst, ale także warty wysłuchania podcast:

Szkoła wielu możliwości, czyli jubileusz STO na Bemowie i 300. odcinek EduKOSMOSu

Trzechsetny odcinek podcastu EduKOSMOS zabiera słuchaczy w wyjątkowe miejsce, do Zespołu Szkół STO na Bemowie w Warszawie, świętującego 35-lecie istnienia. Zamiast klasycznego jubileuszowego podsumowania własnej działalności, oddajemy głos szkole, która od lat pokazuje, że dobra edukacja nie potrzebuje ministerialnych reform, by realnie zmieniać życie uczniów.

Reportaż ze szkoły, w której „świat lubi ludzi, którzy lubią świat”

Odcinek ma formę reportażu. Razem z prowadzącymi podcast słuchacz wchodzi do szkoły przez dziedziniec parafialny, mija charakterystyczny napis „Świat lubi ludzi, którzy lubią świat” i krok po kroku odkrywa przestrzeń, która została zbudowana wokół relacji, odpowiedzialności i samodzielności uczniów.

Przewodnikami po szkole są piątoklasiści: Zosia i Jerzyk. To oni pokazują tablicę konsultacji, na której nauczyciele wpisują dyżury pomagające uczniom zrozumieć trudniejsze treści. Opowiadają o piątkowych projektach, półrocznych cyklach pracy i zabawie „Sokole Oko”, która uczy uważności, języka i systematyczności, pozostając w pamięci dzieci na wiele lat.

LInk do nagrania o którym mówi Jerzyk  –  TUTAJ

Biblioteka jako „centrum zarządzania wszechświatem”

Szczególnym punktem na mapie szkoły jest biblioteka, którą z pasją prowadzi Krzysztof Goleń. To tu uczniowie wypożyczają nie tylko książki, ale też laptopy, tablety, materiały do projektów. System indywidualnych odznak, naklejek i certyfikatów za aktywność czytelniczą buduje kulturę czytania bez zewnętrznych nagród, a największym wyróżnieniem jest uścisk dłoni dyrektora na apelu i możliwość zaliczenia dużej pracy z języka polskiego.

Biblioteka przechowuje także niezwykłą kolekcję szkolnych reprodukcji dzieł sztuki, setki prac tworzonych przez uczniów we współpracy z nauczycielami plastyki, katalogowanych i wykorzystywanych jako ruchoma galeria. To przykład, jak łączyć edukację artystyczną, projektowość i budowanie dumy z własnej pracy.

Pokój nauczycielski, przestrzenie wspólne i codzienność relacji

Zaglądamy również do pokoju nauczycielskiego podzielonego na część do pracy i część do odpoczynku oraz do sali gimnastycznej, klubiku muzycznego i przestronnych korytarzy, które stają się miejscem koncertów, wystaw i szkolnych wydarzeń.

Nauczyciele mówią o szkole jako miejscu, w którym otwartość nie jest hasłem z plakatu, lecz codzienną praktyką: dzieci mają odwagę dyskutować, pytać, wyrażać zdanie. To przekłada się na atmosferę, którą goście opisują jako „szkołę, w której uśmiech wisi w powietrzu”.

Jarosław Pytlak o szkole wielu możliwości

Centralną część odcinka stanowi wystąpienie dyrektora Jarosława Pytlaka. Opowiada on o 35 latach ciągłości koncepcji programowej od „szkoły przyjaznej”, przez „szkołę poszukującą”, aż po dzisiejszą „szkołę wielu możliwości”.

Fundamentem tej wizji są wartości:

-odpowiedzialność,

-dzielność,

-uspołecznienie,

-wspierane przez otwartość, życzliwość i aktywność.

Szkoła jest rozumiana jako społeczność i „laboratorium doświadczeń społecznych”, w którym nie chodzi o idealne rozwiązania, lecz o funkcjonalność, o to, by dzieci mogły podejmować realne decyzje, planować swój rozwój, doświadczać współodpowiedzialności za grupę.

Dyrektor Pytlak podkreśla, że przez 35 lat szkoła przetrwała cztery duże reformy i wielu ministrów, nie dlatego, że dopasowywała się do kolejnych „modnych” koncepcji, ale dlatego, że konsekwentnie rozwijała swoją.

Głos uczniów i pytanie o „wady dyrektora”

W debacie jubileuszowej głos zabierają również uczniowie. Zapytany o „największą wadę” dyrektora, jeden z nich żartobliwie odpowiada, że jest… „zbyt pozytywny” – nawet w trudnych sytuacjach pozostaje spokojny, co niektórym utrudnia uświadomienie sobie konsekwencji własnych działań.

Sam Jarosław Pytlak przyznaje, że ma wady jak każdy, ale podkreśla, że szkoła i dyrektor nie muszą być idealni – mają być funkcjonalni: zdolni do refleksji, uczenia się, prowadzenia społeczności.

Ewa Pytlak – o kamieniach milowych rozwoju szkoły

W rozmowie z Anną Sowińską Ewa Pytlak wskazuje pięć kamieni milowych historii szkoły:

1.ogromne zaangażowanie rodziców w pierwszych latach,

2.zbudowanie stabilnego zespołu nauczycielskiego,

3.wolność rozwoju i autonomia nauczycieli w tworzeniu własnych inicjatyw,

4.decyzję o utworzeniu gimnazjum jako naturalnego przedłużenia drogi ucznia,

5.rozwój infrastruktury od dwóch sal do nowoczesnego kompleksu z halą, boiskami i specjalistycznymi pracowniami.

Podkreśla, że jej rolą jest „przekuwanie pomysłów Jarka w rzeczywistość”, umiejętność widzenia procesu z góry, dbania o szczegóły i relacje sprawia, że wizje dyrektora mogą realnie zadziałać.

Co z tego może zabrać dla siebie każda szkoła?

W zakończeniu odcinka Robert Sowiński zaznacza, że STO na Bemowie jest szkołą społeczną, z innymi możliwościami niż typowa szkoła publiczna. Jednocześnie wiele rozwiązań: kultura projektów, system odznak, poważne traktowanie samorządu, czas na rozmowę, biblioteka jako centrum życia szkoły, może być inspiracją dla każdej placówki w Polsce.

Trzechsetny odcinek EduKOSMOSU staje się więc nie tylko jubileuszową opowieścią, ale przede wszystkim zaproszeniem do refleksji: jak budować szkołę wielu możliwości w naszym własnym, lokalnym kontekście z ludźmi, których mamy, i zasobami, którymi dysponujemy.

A teraz proponuję wysłuchanie podcastu – trzechsetnego w serii „EduKosmos”:

„Szkoła, w której uśmiech wisi w powietrzu” [53’22”]  –  TUTAJ

Źródło: www.edukosmos.pl

W dniu 2 grudnia b.r. na fanpage  Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ zamieszczono  informację, oraz program.  konferencji Life&Work – Odporność psychiczna i elastyczność na rynku pracy. Oto co udało mi się na jej temat dowiedzieć:

2 grudnia na fanpage Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ:

8–9 grudnia 2025 r. Uniwersytet Łódzki organizuje, we współpracy z Urzędem Marszałkowskim oraz Zespołem Szkół i Placówek Oświatowych Nowoczesnych Technologii, konferencję poświęconą tematom, które dziś liczą się na rynku pracy bardziej niż kiedykolwiek: odporności psychicznej, elastyczności zawodowej i nowoczesnym kompetencjom.

To świetna okazja, żeby zdobyć wiedzę, która realnie pomaga w budowaniu kariery — niezależnie od kierunku studiów.

Gdzie? Wydział Nauk o Wychowaniu

Kiedy? 8–9 grudnia 2025

Program wydarzenia

Źródlo: www.facebook.com/groups/eksoctustudiuje/

Pierwszym źródłem informacji o już odbywającej się konferencji  był fb- profil dr. Andrzeja Śliwerskiego – adiunkta w Zakładzie Psychologii Klinicznej i Psychopatologii na Wydział Nauk o Wychowaniu UŁ, zamieszczony późnym wieczorem       8 grudnia:

W poniedziałek miałem przyjemność uczestniczyć w konferencji Life&Work – Odporność psychiczna i elastyczność na rynku pracy, organizowanej przez Uniwersytet Łódzki, która potrwa jeszcze do wtorku

Uczniowie mogli wysłuchać mojej prelekcji o samoregulacji – o tym, jak rozumieć i regulować własne emocje. Pokazałem również, czemu Baby Yoda denerwuje się, że kulki antystresowe nie są do rzucania w ludzi, którzy nas denerwują.

Tuż po mnie wystąpił Marcin Matych – Dr Nerwica, który mówił o tym, jak ważną rolę w regulacji — szczególnie lęku — odgrywa nasze ciało. Oba wystąpienia stworzyły wyjątkowo spójną całość i naprawdę się cieszę, że pojawiły się jedno po drugim. A na koniec Barbara Michalska opowiedziała o tym, czym jest kryzys, pokazała, że kryzys jest stanem przejściowym i jak dużym zasobem w trudnych momentach potrafią być inni ludzie.

I muszę dodać jedno: często słyszę, że młodzież „nie słucha”, „nic jej nie interesuje” albo „trudno ją do czegokolwiek zmotywować”. Tymczasem na sali siedzieli zwykli nastolatkowie — tacy sami jak wszyscy inni. Słuchali, zadawali pytania i odpowiadali na nasze interakcje.

Lubię być częścią takich właśnie wydarzeń!

Źródło: www.facebook.com/schemat.wychowania

x           x           x

Oto pierwsze relacje o uczestnictwie owych – „zwykłych nastolatków”:

[…] Uczniowie Zespołu Szkół Techniczno-Informatycznych wzięli aktywny udział w pierwszym dniu konferencji „Life&Work. Odporność psychiczna i elastyczność na rynku pracy”, która odbyła się 8 grudnia 2025 roku na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego.

Podczas wydarzenia szczególnie skupiliśmy się na zagadnieniach zdrowia psychicznego, które w dzisiejszych czasach są kluczowe zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Młodzież uczestniczyła m.in. w dwóch wartościowych warsztatach poświęconych tej tematyce:

„Głowa do góry – o kryzysach, które da się ogarnąć”, prowadzonych przez mgr Martę Nowacką i mgr Michała Kopa,

oraz

„Zamień napięcie w napęd: twórcza transformacja stresu”, który poprowadziła mgr Agata Matuszewska-Kubicz.

Atmosfera podczas wydarzenia była bardzo miła i inspirująca. Z przyjemnością spotkaliśmy również naszego absolwenta, Mateusza Krycha, który pełnił rolę głównego organizatora tego przedsięwzięcia. Młodzież była bardzo zadowolona z udziału w konferencji, a zajęcia warsztatowe prowadzone były w przyjaznej, sprzyjającej nauce i wymianie doświadczeń atmosferze. […]

Źródło: www.instagram.com

x           x           x

W dniu 9 grudnia, na fanpage XVIII LO im. J. Śniadeckiego w Lodzi zamieszczono taki, ilustrowany kilkoma zdjęciami,  post:

8 grudnia grupa uczniów klas 3 uczestniczyła w konferencji „Life&Work. Odporność psychiczna i elastyczność na rynku pracy” organizowaną przez Uniwersytet Łódzki: Wydział Nauk o Wychowaniu.

Było aktywnie, warsztatowo i pozostał apetyt na więcej.

Źródło: www.facebook.com/18lolodz/

MEN wprowadza nową procedurę oceniania uczniów – „ocenę funkcjonalną”. Na czym ona będzie polegała, czemu służyła, i co to oznacza dla uczniów i ch rodziców dowiecie się z tekstu, zamieszczonego na portalu < mamo to ja >. Oto ten tekst::

Nowa ocena w szkołach i wielka zmiana dla uczniów. MEN chce włączyć rodziców w ocenianie

Polskie szkoły czeka rewolucja. Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje wprowadzenie nowego rodzaju oceny. Ocena funkcjonalna – bo o niej mowa – wejdzie do szkół już od kwietnia 2026 roku. Rodzice, nauczyciele i specjaliści będą wspólnie analizować potrzeby ucznia.

Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiedziało wprowadzenie nowego sposobu oceniania uczniów. Chodzi o tzw. ocenę funkcjonalną, która ma wspierać proces dydaktyczno-wychowawczy i realizację edukacji włączającej.

Nowa ocena funkcjonalna nie zastąpi dotychczasowych ocen szkolnych. Będzie pełnić funkcję uzupełniającą i nie wpłynie na klasyfikację ani średnią ocen ucznia. Zmiana obejmie wszystkie szkoły w Polsce.

Ocena funkcjonalna ma umożliwić nauczycielom i rodzicom lepsze zrozumienie potrzeb oraz możliwości ucznia. Jak podkreśla Ministerstwo Edukacji Narodowej, jej celem jest kompleksowa analiza funkcjonowania dziecka w różnych obszarach życia, nie tylko w zakresie wyników edukacyjnych.

Szczególną rolę ocena funkcjonalna odegra w przypadku uczniów z autyzmem, niepełnosprawnościami lub trudnościami emocjonalnymi i rozwojowymi. Nowy system oceniania ma być narzędziem wspierającym zarówno uczniów, jak i nauczycieli oraz specjalistów szkolnych.

Początkowo Ministerstwo Edukacji Narodowej planowało wdrożyć ocenę funkcjonalną już we wrześniu 2025 roku. Jednak ze względu na potrzebę przygotowania szkół i specjalistów, termin został przesunięty.

Zgodnie z najnowszymi informacjami ocena funkcjonalna zacznie być wprowadzana sukcesywnie od kwietnia 2026 roku. Proces wdrażania będzie stopniowy i zakłada ścisłą współpracę szkół z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi.

Ocena funkcjonalna będzie opracowywana przez specjalny zespół powoływany w danej szkole. W jego skład mogą wchodzić:

-wychowawca klasy lub inny nauczyciel,

-pedagog szkolny,

-psycholog szkolny,

-w razie potrzeby także pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Zespół będzie współpracował z rodzicami ucznia, którzy będą dostarczać informacje na temat funkcjonowania dziecka poza szkołą – w domu czy środowisku pozaszkolnym. To właśnie opinia rodziców ma stanowić istotny element oceny funkcjonalnej.

Wszystkie dane zbierane w procesie oceny funkcjonalnej będą analizowane pod kątem indywidualnych potrzeb ucznia. Na tej podstawie szkoła ma proponować rozwiązania wspierające jego rozwój i edukację.

Nowa ocena funkcjonalna nie wpłynie na końcowe oceny ani na promocję ucznia do następnej klasy. Jej celem nie jest ocena wiedzy, lecz wsparcie w dostosowaniu metod nauczania i wychowania do rzeczywistych możliwości ucznia.

Dzięki włączeniu rodziców w cały proces szkoła ma uzyskać pełniejszy obraz sytuacji dziecka. W efekcie możliwe będzie skuteczniejsze wdrażanie edukacji włączającej i lepsze reagowanie na potrzeby uczniów.

Ocena funkcjonalna może być szczególnie przydatna w sytuacjach, gdy uczeń ma trudności adaptacyjne lub potrzebuje specjalistycznego wsparcia. Jej wprowadzenie stanowi część szerszych zmian planowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Nowy system oceniania uczniów w postaci oceny funkcjonalnej jest wyraźnym krokiem w stronę personalizacji nauczania i lepszego zrozumienia uczniów przez szkoły.

Źródło: Radio Zet

Źródło: www.naczasie.mamotoja.pl

Na ten sam temat zamieszczono tekst na stronie  Grupy INFOR < dziennik.pl >  –  TUTAJ

Wczoraj na „Portalu dla Edukacji” pojawił się tekst Bogdana Bugdalskiego, z którego dowiadujemy się jak to naprawdę jest z zarobkami nauczycieli. Oto jego obszerne fragmenty i link do pełnej wersji:

Wielu nauczycieli zarabia już ponad 120 tys. zł. Dużo zależy od relacji z dyrektorem

W 2024 r. 36,17 proc. nauczycieli przekroczyło drugi próg podatkowy. Świadczy to o dużym awansie materialnym zawodu  – poinformował wiceminister edukacji Henryk Kiepura. Ta wypowiedź wzburzyła środowisko nauczycielskie, które stwierdziło, że to nieprawda. Natomiast rodzice i obserwatorzy uważają, że im ciągle mało. […]

Prostą aczkolwiek dużo wnoszącą informacją o zarobkach nauczycieli wiceminister Henryk Kiepura podgrzał i tak już gorącą z powodu zmian w podstawach programowych atmosferę w środowisku oświatowym. Odpowiadając na zapytanie posłanki Doroty Łobody, wskazał on, że po podwyżkach ze stycznia 2024 r. sytuacja materialna nauczycieli się na tyle poprawiła, że wielu z nich przekroczyło drugi próg podatkowy w wysokości 120 tys. zł. Przedstawił nawet stosowną tabelę, którą tu publikujemy.

Procent nauczycieli z dochodami powyżej

   120 000 zł; w roku podatkowym 2024

[…]

– Wiem, że tym tekstem narobię sobie w środowisku wrogów, ale fakty są jednoznaczne – 120 tys. zł rocznie to oczywiście nie są kokosy, zwłaszcza jeśli słyszymy, że niektórzy pracownicy sfery publicznej zarabiają 50 czy 80 tys. zł miesięcznie, no ale mało to nie jest i duża liczba Polaków zarabia zdecydowanie mniej:

„Według wyliczeń Głównego Urzędu Statystycznego przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej osiągnęło w czerwcu 2025 r. poziom 8766,10 zł brutto, a mediana wynagrodzeń wyniosła 7138,25 zł brutto, co daje 85 659 zł brutto w skali roku. A więc dużo poniżej faktycznych zarobków nauczycieli, zwłaszcza dyplomowanych, których jest większość.”

Środowisko nauczycielskie zdaje się jednak tak nie uważać i robi wszystko, żeby przekonać to społeczeństwo do swoich racji, czym naraża się na ostrą krytykę. Zwłaszcza, że po tegorocznej podwyżce wynagrodzeń o 5 proc. do tego progu będzie im znacznie bliżej.

Bo tu rachunek jest prosty. Zgodnie z rozporządzeniem płacowym z marca 2025 r. każdy nauczyciel z wykształceniem pedagogicznym i tytułem magistra (stawki nauczycieli bez tego tytułu lub bez wykształcenia pedagogicznego są nieco niższe, ale stanowią oni niewielką grupę) zatrudniony w polskiej szkole czy przedszkolu zarabia co najmniej:

– 5153  zł brutto, gdy jest nauczycielem początkującym,

– 5310  zł brutto, gdy jest nauczycielem mianowanym oraz

– 6211 zł brutto, gdy jest nauczycielem dyplomowanym.

Nie wygląda to najlepiej, ale jeśli nauczycielowi dyplomowanemu, bo o nich tu głównie mowa, dołożymy 20 proc. wysługi lat, to jego wynagrodzenie wzrośnie o 1242 zł, a więc do 7453,2 zł brutto. Po pomnożeniu tej kwoty przez 13, bo nauczyciele, tak jak wszyscy pracownicy sfery budżetowej otrzymują trzynastkę, to już mamy 96 891,6 zł brutto rocznie.

Dodając do tego nauczycielskie świadczenie urlopowe, które wszyscy nauczyciele otrzymują w niebagatelnej kwocie blisko 3 tys. zł brutto oraz inne składniki wynagrodzenia, które nauczyciele dostają, to dojdziemy do zarobków rzędu 110-120 tys. zł rocznie i to bez ogromnej liczby godzin ponadwymiarowych.

Bo to głównie nauczyciele dyplomowani:

-otrzymują dodatek za wysługę lat zazwyczaj w pełnej wysokości, czyli 20 proc. zasadniczego wynagrodzenia;

-otrzymują dodatek za wychowawstwo, w kwocie co najmniej i zazwyczaj 300 zł;

-mogą liczyć na dodatek motywacyjny w maksymalnej kwocie. Zazwyczaj nie jest on wysoki, bo ustanawiają go gminy, ale np. w Warszawie jest to średnio 600 zł miesięcznie;

-częściej też niż nauczyciele początkujący mogą liczyć na dodatkowe zajęcia w ramach godzin ponadwymiarowych, które – o czym warto pamiętać, są lepiej płatne od tych przydzielanych nauczycielom mianowanym czy początkującym;

O dodatku za trudne warunki pracy (w wysokości do 20 proc. wynagrodzenia zasadniczego) czy o dodatku wiejskim w wysokości 10 proc. wynagrodzenia zasadniczego, który przysługuje nauczycielom pracującym w szkołach i przedszkolach na terenie gmin liczących do 5 tys. mieszkańców nie warto wspominać, bo nie dotyczy to wszystkich nauczycieli. […]

Oczywiście faktem jest, że nauczyciele dyplomowani zarabiają dużo więcej od tych początkujących i mianowanych, że te możliwości są dużo mniejsze w przedszkolach, gdzie pensum jest wysokie. Ale i w ich przypadkach jest to możliwe.

[…]

W tej sytuacji trudno jest negować słowa wiceministra Henryka Kiepury, że po podwyżce ze stycznia 2024 r. nauczyciele zarabiają dobrze, a wielu z nich przekracza lub właśnie przekroczyło próg 120 tys. zł, po przekroczeniu którego podatek od dochodów rośnie z 12 proc. do 32 proc. liczonych od nadwyżki.

I nie jest też prawdą, że tak zarabiają wyłącznie ci nauczyciele, którzy robią po półtora etatu czy nawet dwa miesięcznie. Bo oni przekraczają ten próg zdecydowanie. […]

Skąd zatem to niemal powszechne oburzenie nauczycieli na słowa wiceministra Kiepury? Przede wszystkim stąd, że – jak to zwykle w życiu bywa – godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw nie rozkładają się równo po wszystkich nauczycielach. I nie zależy to wyłącznie od zdrowia innych nauczycieli, braków kadrowych czy prowadzonego przedmiotu, ale często też od relacji z dyrektorem szkoły. […]

Cały tekst „Wielu nauczycieli zarabia już ponad 120 tys. zł. Dużo zależy od relacji z dyrektorem”  –  TUTAJ

Źródło: www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/

Wczoraj na portalu „Edunews” zamieszczono tekst Aleksandra Wandtke – nauczyciela języka polskiego wMiędzynarodowej Szkole Podstawowej Paderewski w Lublinie. Oto fragmenty tej ważnej publikacji i link do jej pełnej wersji:

Metody głębokiego uczenia się

Odejście od zasady 3Z, czyli zakuj, zdaj, zapomnij, jest dziś zadaniem wszystkich osób zajmujących się edukacją: nauczycieli, edukatorów, rodziców. Żeby to się jednak stało, musimy znaleźć skuteczny sposób, który uporządkuje bezwładną wiedzę dzieci, pozwoli na trwałe zrozumienie istotnych procesów, a także samodzielne tworzenie znaczeń. Tu z pomocą przychodzi głębokie uczenie się.

Od zakuwania do zrozumienia, czy siedem zdolności myślenia

W roku 2020 została wydana publikacja Jaya McTighe’a i Harvey’a F. Silvera pt. Teaching for Deeper Learning: Tools to Engage Students in Meaning Making. W Polsce pojawiła się za sprawą wydawnictwa Centrum Edukacji Obywatelskiej w roku 2021 – Uczyć (się) głębiej. Jak to zrobić na lekcji. Jej autorzy proponują, by w codziennej praktyce edukacyjnej stosować siedem tzw. zdolności myślenia, które są uniwersalne (ponadprzedmiotowe). Wśród najważniejszych sposobów głębokiego uczenia się autorzy wyszczególnili:

-tworzenie pojęć i uogólnianie,

-robienie notatek oraz podsumowywanie poznawanych treści,

-porównywanie idei, zjawisk, procesów,

-krytyczne, aktywne i efektywne czytanie,

-przewidywanie, stawianie pytań, hipotez, problemów,

-tworzenie graficznych przedstawień treści,

-przyjmowanie różnorodnych perspektyw.

Systematyczne i celowe stosowanie powyżej wspomnianych zdolności myślenia sprzyja głębokiemu uczeniu się. Jest ono procesem przyswajania wiedzy i umiejętności:

-charakteryzującym się zaangażowaniem – uczeń/uczennica jest w nich aktywnym podmiotem, który działa, myśli, tworzy,

-projektującym różne doświadczenia i sytuacje edukacyjne – wszystko po to, by móc odtworzyć pozyskane wiedzę i umiejętności w nowych kontekstach, przy innych problemach itd.,

-nadającym znaczenia (sensotwórczym) – uczeń/uczennica nie tylko odtwarza fakty, ale sam/a na bieżąco je tworzy, korzysta ze struktur poznawczych, poszukuje związków z tym, co już potrafi, szuka zależności, ocenia wagę zjawisk itp.,

-trwałym – dzięki temu uczniowie i uczennice rozumieją ważne idee i procesy, stają się one dla nich bliższe,

-pozwalającym na rzetelną, mądrą edukację bez przeładowania treściami przedmiotowymi.

Strategie „głębokie na kilometr, szerokie na milimetr”

Publikacja amerykańskich metodyków zawiera omówienie wspomnianych umiejętności głębokiego uczenia się. Badacze podają w niej praktyczne przykłady, jak można zastosować proste strategie, narzędzia i rutyny, które wesprą nasze myślenie, czego skutkiem będzie efektywniejsze nauczanie i uczenie się. Przyjrzyjmy się kilku takim technikom.

[…]

W dalszej części publikacji można przeczytać jeszcze:

> Tworzenie pojęć i uogólnianie […]

> Robienie notatek i podsumowań   […]

> Porównywanie zjawisk, pojęć, procesów i wydarzeń   […]

> Krytyczne czytanie  […]

> Przewidywanie, stawianie pytań, hipotez i problemów […]

A oto ostatni fragment tekstu:

Jak głębokie uczenie się zmienia szkołę na lepsze?

Dlaczego warto stosować?

Korzyści dla ucznia/uczennicy:

-głębsze rozumienie i trwałe zapamiętanie – nauka nie jest już tylko „na sprawdzian”, ale prowadzi do autentycznego zrozumienia i umiejętności transferu wiedzy (ang. transfer learning),

-rozwój myślenia krytycznego i podejmowania refleksji – rozwijanie umiejętności analizowania, argumentowania i zadawania pytań, a nie tylko powtarzanie informacji,

-wzrost motywacji wewnętrznej – nauka staje się ciekawsza i – co ważne – znacząca, bo dotyczy realnych problemów i własnych doświadczeń.

Korzyści dla rodzica:

-zaangażowanie w proces uczenia – dzięki projektom, refleksji i podejmowanym aktywnościom rodzice częściej uczestniczą w rozmowach o postępach dziecka,

-budowanie zaufania do szkoły – rodzice widzą spójność działań nauczycieli i sensowność podejmowanych metod, wiedzą, po co dziecko uczy się danego zagadnienia,

-większe zrozumienie efektów kształcenia – dostrzegalne są nabyte przez dzieci kompetencje, a nie tylko oceny.

Korzyści dla nauczyciela:

-jaśniejsza struktura planowania – dzięki zaproponowanym narzędziom nauczyciel/ka świadomie dobiera cele, metody i strategie pracy; projektuje zadania w oparciu o cele transferowe; jeśli dobrze zaprojektujemy zadania – oszczędzamy czas i energię,

-poczucie sensu własnej pracy i wspólna kultura uczenia się – nauczyciele i uczniowie uczą się razem, stosując spójne strategie projektowania lekcji; pracujemy we współpracy, zamiast rywalizacji i izolacji.

Polecana bibliografia:

-Harmin M., Jak motywować uczniów do nauki, Warszawa 2022.

-McTighe J., Silver H., Uczyć się głębiej. Jak to zrobić na lekcji, Warszawa 2021.

-Pobojewska A., Edukacja do samodzielności. Warsztaty z dociekań filozoficznych, Łódź 2019.

-Szmidt K. J., Płóciennik E., Myślenie pytajne. Teoria i kształcenie, Łódź 2020.

Cały tekst „Metody głębokiego uczenia się”  –  TUTAJ

Źródło: www.edunews.pl

Dziś felieton jedynie na temat tego, co wydarzyło się „na moim podwórku”. Co nigdy nie miało miejsca przez minione  ponad 12 lat  redagowania przeze mnie „Obserwatorium Edukacji”. Jak stali czytelnicy wiedzą, zamieszczając materiały z różnych źródeł dokładałem wszelkich starań, aby były to instytucje, redakcje i osoby wiarygodne. Za taką osobę  – od początku gdy rozpocząłem zamieszczanie  wybranych tekstów z jego bloga – uważałem prof. Bogusława Śliwerskiego.

A było tak:

15 listopada 2015 roku, na stronie „Obserwatorium Edukacji” w materiale „Profesor Śliwerski  o tym, czy w IBE PIB dochodziło do konfliktu interesów”, zamieściłem post prof. Śliwerskiego, zatytułowany „Czy jest konflikt interesów w IBE PIB ?”. Zajęty przez następne dni innymi tematami i wydarzeniami, o których informowałem czytających OE, o tym zapomniałem. Aż do 3 grudnia, kiedy to w godzinach popołudniowych otworzyłem moją pocztę internetową (do której adres jest udostępniony w nagłówkowej zakładce na stronie OE) zobaczyłem, że przyszedł post od nieznanego mi nadawcy < KDP S. Drzazga P. Przybyła Adwokacka Spółka Partnerska >

Już chciałem go wykasować (jak robię to nagminnie od nieznanych mi nadawców), gdy tknięty ciekawością „kto zacz” – otworzyłem go i nie wierzyłem własnym oczom, gdy przeczytałem – nie tylko wprowadzający tekst, ale zwłaszcza dwa załączniki.

Najważniejszym było tam polecenie, obwarowane informacją, że jego niewypełnienie będzie skutkowało odpowiedzialnością karną, abym wykasował tamten materiał z 15 listopada, a teraz zamieścił – podany w załączniku – tekst. Co niniejszym niezwłocznie wykonałem –  bo nie mam zamiaru odpowiadać za nie moje winy.

Gdy już wykonałem owo żądanie – z ciekawości – otworzyłem stronę bloga „Pedagog” i poszukałem pod datą 13 listopada 2025 roku, czy i kolega bloger także dostał takie żądanie i czy je karnie wykonał. Oto co zobaczyłem:

Zinterpretowałem tę sytuację jako przyznanie się prof. Śliwerskiego do napisania nieprawdziwych informacji o owym konflikcie interesów w IBE. W związku z tym postanowiłem bardzo ograniczyć informowanie o tekstach prof.. Śliwerskiego – jedynie do zamieszczania tych, w których opisuje on własne badania prowadzone w obszarze edukacji, lub pochodzące od innych pracowników naukowych, działających w polskich lub zagranicznych uczelniach wyższych.

Włodzisław Kuzitowicz

P.s. 1  

Już po napisaniu tego felietonu pojawiła się w mojej głowie taka refleksja:

A może prof. Śliwerski  postąpił podobnie jak ja i skasował swój tekst „dla świętego spokoju”? Może jednak nie do końca były to informacje „wyssane z palca”?

Bo jeśli NAPRAWDĘ była to nieprawda, to czemu kierownictwo IBE nie zamieściło własnego sprostowania, popartego obiektywnie zweryfikowanymi faktami?  Dlaczego woleli wynająć – za nasze, podatników, czyli także moje i prof. Śliwerskiego pieniądze opłaconą – kancelarię adwokacką, aby nas zmusiła szantażem odpowiedzialności karnej do przeprosin za to, że ów tekst „zawierał nieprawdziwe informacje pomawiające Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie”?

Jako niepoprawny optymista ciągle wierzę w polskie przysłowie, że prawda „jak oliwa zawsze na wierzch wypływa”…   [WK]

P.s. 2

Z tej całej sytuacji mam jednak drobną satysfakcję: Mam dowód, że moje „Obserwatorium Edukacji” jest znane nawet w Instytucie Badań Edukacyjnych – Państwowym Instytucie Badawczym ! [WK]

W mijającym tygodniu przemyślałem temat i podjąłem decyzję. Tym tematem jest kontynuowany od dość dawna zwyczaj zamieszczania cotygodniowych tekstów, informujących o tym co z zasługujących na uwagę tematów zarejestrowałem na internetowych stronach prowadzonych przez ŁCDNiKP. A decyzją którą podjąłem jest zaprzestanie tego cotygodniowego cyklu.

Powody tej decyzji są dwa. Pierwszy, to znudzenie tą sytuacją, w której tak naprawdę nie dzieje się nic takiego, co zasługiwałoby na upublicznienie. Bo co jest interesującego w powtarzaniu, że już czwarty miesiąc nic nie zadziało się w obsadzie braków kadrowych, że pani Agnieszka Ochmańska przez cały ten czas jednoosobowo zarządza tą placówką, a cztery wymieniane nadal ośrodki nie mają kierowników. Nudne jest także powtarzanie, że na fanpage Centrum co tydzień nie znajduję prawie nic poza zaproszeniami na planowane event’y.

Ale jest jeszcze drugi powód: Okazało się, że zamieszczanie na moim prywatnym fb-profilu linków do materiałów o ŁCDNiKP spowodowało, że stały się one głównym „motorem” wzrostu popularności mojego profilu.

Nie zależy mi na takiej akurat przyczynie tego wzrostu, natomiast uświadomiłem sobie, że – niechcący – napędzam czytelników fanpage Łódzkiego Centrum. Bo tych 113 punktów, to tyleż osób, które „z mojej winy” zwiększyły oglądalność ich fejsbuka.

Dlatego od dzisiaj zaprzestaję zamieszczania moich regularnych „raportów” o ŁCDNiKP – Wszyscy, których korciłoby zobaczyenie co tam się dzieje niechaj to zrobią – jeśli taka ich wola – sami, wszak znacie już co wpisać  w wyszukiwarkę.

Ale to nie oznacza, że antenę  mojego Obserwatorium nie będę już kierował w stronę Kopcińskiego 29. Będę to robił – z poczucia obowiązku, płynącego z poczucia lojalności do byłego kierownictwa i już tam nie pracującej kadry, a zwłaszcza wobec Kolegi Dyrektora Jansza Moosa’ I z pamięci o dorobku tamtych minionych lat…  W każdej chwili, w której dotrze do mnie NAPRAWDĘ WAŻNA informacja o tym co zadzialo się w Łódzkim Centrum – zostaniecie o tym poinformowani na stronie OE.

Włodzisław Kuzitowicz

Warto raz na jakiś czas odłożyć na bok wszystkie „tematy dnia”, „palące problemy oświaty”, i oddać się głębszej refleksji o otaczającym nas świecie i naszej w nim roli. Doskonałym bodźcem ku temu będzie tekst biologa – prof. Stanisława Czachorowskiego, zaczerpnięty z jego bloga „Profesorskie Gadanie”: 

Foto: www.facebook.com/photo/

                                                                        Prof. Stanisław Czachorowski

A ten rozum to gdzie teraz jest?

Felieton ma to do siebie, że musi być krótki. Określona liczba znaków i ani jednego więcej. Bo wraca do poprawki i trzeba skracać. A ja nie lubię niczego wyrzucać, nawet słów z tekstu. Wyjściem jest zbudowanie dłuższego tekstu i opublikowanie na blogu. I tak umieszczam poszerzoną wersję felietonu dla VariArtu. Tematem była ewolucja nośnika. A o jakim nośniku może pomyśleć biolog? O informacji biologicznej i rozumie!

A ten rozum to gdzie jest? W sercu, mózgu czy w krzemowych obwodach? Kiedyś myślano, że rozum mieści się w sercu. Potem, że w mózgu. A niebawem pewnie odpowiemy, że rozum mieści się w AI (sztucznej inteligencji) czyli w krzemowych obwodach, gdzieś na dyskach i serwerach. Niczym z Lemowskiej opowieści z Cyberiady.

Pytanie o siedzibę rozumu to taka stara, dobra zagadka, która z każdą epoką staje się coraz bardziej złośliwa. Kiedyś sprawa była prosta: rozum, dusza, uczucia – wszystko to zgrabnie mieściło się w sercu. Było to i poetyckie, i wygodne. I nawet jeśli medycyna (naukowcy-biolodzy) dawno temu tę wersję z hukiem obalili, to w kulturze nadal uparcie trzymamy się tej sercowej lokalizacji. Mówimy, że serce nam pęka (i nie o zawał chodzi), że słuchamy głosu serca, a nie rozumu. Ach, to serce – ten niewinny, pompujący krew organ, który bezczelnie uzurpował sobie miano centrum myśli. W kulturze ten sercowy pogląd jeszcze rudymentarnie funkcjonuje. Potem dostrzeżono mózg z komórkami nerwowymi jako nośnik i siedlisko rozumu. Mózg łatwo zobaczyć, gorzej z rozumem. Jedynie zobaczyć możemy efekty jego działania.

A teraz, gdy rozwijają się programy sztucznej inteligencji, to gdzie się mieści rozum? Coraz częściej można przeczytać, że AI mądrzeje a Homo sapiens głupieje. Najwyraźniej znowu rozum się przeprowadza. Tak jak w typowej symbiozie następuje integracja obu partnerów i upraszczanie struktury. Bo wszystkie funkcje wypełnia zintegrowana, symbiotyczna, całość. Elementy tej całości, w miarę usprawniania swojej funkcji i struktury, rezygnują z niektórych działań. Nawet ulegają pomniejszeniu. U człowieka od kilku tysięcy lat obserwujemy zmniejszanie się mózgu… I zaczęło się na długo przed pojawieniem się AI!

Ale wróćmy do zasadniczego wątku, poszukującego rozumu. Przyszło oświecenie i skalpel. Lokalizacja rozumu została przesunięta wyżej, z serca do mózgu. No i słusznie, bo mózg jest duży, pofałdowany i wygląda na zajętego. Komórki nerwowe, synapsy, impulsy – wszystko się zgadza. Mózg to nasza osobista „czarna skrzynka” rozumu. Łatwo go zobaczyć (na szczęście nie codziennie, bo lepien pracuje, gdy jest opakowany, w czaszce), trudniej zrozumieć, co w nim huczy. Widzimy jedynie efekty jego działania: dowcip, felieton, albo próby zapamiętania listy zakupów.

W tle niniejszych rozważań jest pytanie o informację biologiczną, z której wyewoluowała informacja kulturowa. Sens przystosowania ten sam – dostosowanie się do środowiska. Tylko nośnik inny, już nie białkowy lecz papirusowy, papierowy, kamienny, zapisany na taśmach magnetycznych itp.

Ewolucja biologiczna zaczęła się najprawdopodobniej na powierzchni ilastych osadów krzemionkowych, w podmorskich fumarolach. Był to świat RNA i jeszcze bezkomórkowy. Ale biologiczny, z białkami, enzymami, cukrami i lipidami. W uproszczeniu można by napisać, że życie zaczęło się od krzemu. Szybko jednak przeskoczyło na związki węgla. Życie jako procesy. Gdy powstały pierwsze komórki, zbudowane z białek, lipidów i zawierające RNA a potem i DNA, rozpoczęła się węglowa ewolucja życia a nośnikiem rozumu były związku węgla, oparte na białku. Powstały komórki nerwowe i moglibyśmy powiedzieć, że rozum rozwijał się na węglowym nośniku. Wiele setek milionów lat ewolucji układu nerwowego i powstanie ludzkiego mózgu. A potem Homo sapiens z dużym i myślącym mózgiem stał się nośnikiem rozumu. W trakcie rozwoju kultury nośnikiem rozumu stał się także zapisany i zadrukowany papier. Celuloza to także związki węgla. Jeszcze później nośnikiem dźwięków stały się płyty winylowe, nieco później taśmy magnetyczne. A potem płyty CD i twarde dyski. Tu już nośnikiem znowu stały się krzemowe obwody procesorów i twardych dysków. Siedliskiem i nośnikiem rozumu jest już nie tylko białkowy ludzki mózg lecz także papierowe książki, zgromadzone w bibliotece oraz sztuczna inteligencja, opowiadająca nam historie i udzielająca różnych, praktycznych odpowiedzi. Po ponad trzech miliardach lat informacja (którą w przenośni możemy nazwać rozumem) powróciła do krzemowego nośnika. Ale już mocno odmieniona.

W wieku XXI już nie powiemy, że rozum mieści się w sercu. Ale chyba i z mniejszą pewnością odpowiemy, że w mózgu. Bo przecież także i w telefonach komórkowych i serwerach, przetwarzających zadania sztucznej inteligencji. A my zwolnieni zostaniemy z codziennego obowiązku myślenia. Czy narząd nieużywany będzie zanikał? Na to wygląda. Bo po co organizm miałby utrzymywać tak kosztowny energetycznie organ, gdy życie społeczne znakomicie rekompensuje jego braki i mniejszą wielkość z mniejszą wydolnością przetwarzania i zapamiętywania danych?

Ale w wieku XXI, gdy serwery szumią głośniej niż ludzki żołądek, a w naszych kieszeniach nosimy potęgę obliczeniową, o jakiej Galileusz mógłby tylko pomarzyć i nawet pierwsze statki kosmiczne lądujące na Księżycu jej nie miały – pytanie o siedlisko rozumu znowu staje się palące i intrygująco aktualne. A ten rozum, to teraz gdzie on jest? Czy wciąż tylko w naszych szacownych, białkowych głowach? Ewolucja lubi żarty z odwróceniem akcji. Nasz nośnik rozumu przeszedł bowiem fascynującą, trzy-miliardowo-letnią pętlę.

Zacznijmy od początku, by lepiej zapamiętać i zrozumieć. Życie, to pierwotne, przedkomórkowe, prawdopodobnie wzięło swój start na krzemionkowych osadach. To była geologiczna kołyska, która umożliwiła powstanie pierwszych, bezkomórkowych struktur. Krzem! Nośnik informacji był na początku mineralny, a potem – pstryk! – ewolucja postawiła na węgiel.

I zaczęła się epopeja związków węgla: białka, lipidy, RNA, DNA. Węglowe klatki, które stały się komórkami nerwowymi. Przez setki milionów lat ten węglowy nośnik rozwijał się, aż w końcu, w naszym dużym, dumnym i samorefleksyjnym mózgu Homo sapiens, osiągnął (naszym zdaniem) swój szczyt. Ale ludzki rozum nie poprzestał na jednym nośniku. Stworzyliśmy kulturę, a wraz z nią – zewnętrzne dyski pamięci. Zapisane tabliczki, a potem zadrukowany papier. Celuloza to, oczywiście, też związki węgla. Nasz rozum wylał się z czaszki i osiadł na stronach książek. Biblioteki stały się nie tyle zbiorami papieru, co zewnętrznymi mózgami ludzkości.

I tu dochodzimy do paradoksu naszych czasów. Wszechobecny digitalizm sprawił, że informacja (którą w przenośni i coraz mniej przenośni, nazywamy rozumem) znowu powróciła do swojego pierwotnego, mineralnego brata. Winylowe rowki, taśmy magnetyczne, a potem CD i twarde dyski. Krzemowe obwody procesorów, krzemionkowa chmura serwerów. Po ponad trzech miliardach lat, od ilastych osadów po układy scalone, krzem znowu stał się głównym nośnikiem rozumowania.

W XXI wieku rozum jest zjawiskiem zbiorowym i rozproszonym. Mieści się nie tylko w naszym indywidualnym mózgu, czy nawet w konektywnie połączonym mózgu społecznym (współpracujących i kontaktujących się ze sobą ludzi), ale też w telefonie komórkowym, w serwerze, który oblicza trajektorie lotu, i w programach sztucznej inteligencji, która opowiada nam historie i udziela porad, gdy my sami przestajemy być pewni. To jest punkt, w którym zaczynam się niepokoić, a „kij w mrowisko” wbija się z pełną siłą, tym razem w samo nasze kulturowe serce.

Jeśli nasz rozum ma teraz siedzibę w chmurze, to co stanie się z naszym wewnętrznym, węglowym nośnikiem? Jesteśmy coraz chętniej zwalniani z obowiązku myślenia. Dlaczego mam pamiętać, skoro mogę sprawdzić? Dlaczego mam analizować, skoro AI przedstawi mi streszczenie? Biologia ma prostą zasadę: narząd nieużywany zanika. Czy czeka nas ewolucyjna równia pochyła ludzkiej rozumowej deprecjacji? Czy za kilkadziesiąt pokoleń, z dumnych myślicieli staniemy się biologicznymi interfejsami, podłączone do krzemowej nad-inteligencji? Nasze mózgi będą jedynie terminalami wyświetlającymi wyniki, a nie centrami ich generowania. Bo w symbiozie (tej biologicznej) tak już bywa, że nie wiadomo kto ważniejszy, czy to nasze, eukariotyczne komórki mają mitochondria czy też mitochondria mają swoje eukariotyczne farmy i domy do wygodnego życia?

Wizja powyższa jest i zabawna, i przerażająca. Oto Homo sapiens, który położył u stóp świata największe zdobycze myśli, dobrowolnie oddaje swój najcenniejszy organ w leasing cyfrowym kooperantom.

Kiedyś biblioteka publiczna była bezpiecznym, węglowym nośnikiem rozumu. Dziś jest ostatnią redutą linearnego, dogłębnego i weryfikowalnego myślenia. Pytanie brzmi: czy zdoła obronić nasz wewnętrzny rozum przed pokusą wiecznej cyfrowej amnezji i błogosławionego braku myślenia? Bo jeśli tak, to w przyszłości jedynym sposobem, by udowodnić, że wciąż jesteśmy inteligentni, będzie schowanie się przed siecią i cichutkie… czytanie książki. Albo niniejszego boga (jeśli zostanie wydrukowana jego książkowa, papierowa wersja)

Nasze mózgi stają się jedynie interfejsami do potężniejszego nośnika, jakim jest sieć. Prawdziwy „rozum” rezyduje dziś w centrach danych, a my tracimy zdolność do przechowywania i przetwarzania głębokiej wiedzy wewnętrznie.

Immanuel Kant mówił, że dwie rzeczy napełniają duszę podziwem: „niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie”. Dziś moglibyśmy dodać: wszechogarniająca cyfrowa chmura nade mną i to, co resztkami sił walczy o przetrwanie, czyli zanikający rozum we mnie. To jest ta walka o wewnętrzny nośnik, w której biblioteka publiczna pozostaje ostatnim, dumnym serwerem węgla. Albo nasza domowa biblioteczka lub publiczna półka bookrossingowa, ustawiona gdzieś na wiejskim, zapomnianym przystanku autobusowym.

Źródło: www.profesorskiegadanie.blogspot.com