Danuta Sterna nie kazała nam czekać na kolejny tekst, którego inspiracją były artykułu Lury Thomas z Antioch University w New England (USA), publikowane w serwisie internetowym EDUTOPIA.

 

Jako że tekst ten jest bardzo obszerny – przytaczamy jedynie jego podstawową treść, pomijając wypowiedzi polskich nauczycieli, którymi jego poszczególne części są wzbogacone. Sygnalizujemy je  jedynie, podając ich personalia. Zainteresowani ich treścią powinni sięgnąć do źródła.

 

 

5 pytań na temat wykorzystania metody projektu w nauczaniu

 

Rysunek: Danuta Sterna

 

Nauczanie projektami realizowanymi przez zespoły uczniowskie nie jest w naszym kraju zbyt popularne. Czasami, pomimo najlepszych starań nauczyciela, zaplanowana nauka oparta na projektach po prostu nie działa. Laura Thomas przedstawia odpowiedzi, na pytania związane z tą metodą nauczania, a w szczególności z popularną metodą PBL.

 

Artykuł jest uzupełniony o odpowiedzi nauczycieli skupionych wokół społecznej inicjatywy – Frajda z nauczania: Beni Czerkawskiej, Żanety Wójcik, Joli Łosowskiej, Łukasza Tupacz, Kariny Wójcik, Renaty Janik, Przemka Tylus, Patrycji Doroszewskiej, Bożeny Sozańskiej, Joanny Jasiak. Po każdym pytaniu wpisane zostały komentarze nauczycieli praktyków, co czyni ten artykuł niezmiernie wartościowym. Nauczyciele zostali poproszeni o odpowiedzi na pięć zawartych w artykule pytań, a nie o opis przeprowadzanych z uczniami projektów. Odpowiedzieliśmy na następujące pytania:

 

1.Czy metodę projektu można stosować w każdej klasie?…str.1

 

2.Jak budować społeczność klasy opartą na zaufaniu?… str.2

 

3.Jak dzielić uczniów na grupy?… str. 5

 

4.Na ile nauczyciel może/powinien ingerować w prace zespołów uczniowskich? … str.7

 

5.Jak określić wymagania w stosunku do efektu? … str.9

 

Skupiliśmy się nad małymi projektami, które z powodzeniem można stosować w codziennym nauczaniu.

 

1.Czy metodę projektu można stosować w każdej klasie?

 

Najpierw trzeba zacząć od budowania społeczności klasowej, czyli od przygotowaniu gruntu do pracy zespołowej. Trudno pracować w zespole nad projektem, gdy uczniowie nie potrafią ze sobą współpracować, rywalizują ze sobą i są nastawienie przede wszystkim na własny sukces. Uczniowie niewdrożeni do współpracy postawieni wobec konieczności wykonania projektu grupowego ryzykują porażkę. Najpierw lepiej uczyć ich współpracy i pracy zespołowej. Sprawa jest o tyle trudna, że współpracy można uczyć się tylko – współpracując. Warto zaczynać od pracy uczniów w małych grupach nad wykonaniem małego zadania, zanim zaproponuje się im realizację projektu grupowego.

 

To co może pomóc, to:

 

>Zadbanie, aby nie było wielkich różnic pomiędzy uczniami w grupach. Chodzi o to, aby wszyscy członkowie zespołu mieli wkład w pracę, aby nie pracowała stale tylko część zespołu.

 

>Proponować uczniom pracę zespołową tylko wtedy, gdy inne ważne problemy klasowe są rozwiązane. Praca zespołowa nie wyjdzie, gdy pomiędzy uczniami są konflikty.

 

>Stworzenie zasad pracy w grupie. Najlepiej, gdy są one opracowane wraz z uczniami. W zasadach zapewnić wszystkim uczniom znaczący wkład w realizację zadania i możliwość wypowiadania się. Zasady powinny obejmować również sposoby rozwiązywanie konfliktów i podejmowania przez zespól decyzji.

 

Warto rozmawiać z uczniami nad rozwojem ich umiejętności pracy zespołowej. Nie są to umiejętności wrodzone, i warto nad nimi pracować i je analizować.

 

Komentarze polskich nauczycieli

 

> Benia Czerkawska nauczycielka historii i języka polskiego w Szkole Podstawowej w Garwolinie […]

>Żaneta Wójcik nauczyciel plastyki i techniki w Szkole Podstawowej nr 36 w Tychach […]

>Przemek Tylus – język polski, SP2 im. K. Makuszyńskiego w Chojnie […]

>Łukasz Tupacz, nauczyciel języka polskiego w Zespole Szkół Architektoniczno-Budowlanych i Licealnych im. Stanisława Noakowskiego w Warszawie […]

>Renata Janik – nauczyciel historii w  SP2 Chojna […]

 

 

2. Jak budować społeczność klasy opartą na zaufaniu?

 

Budowaniem społeczności w klasie i doskonaleniem u uczniów umiejętności współpracy, nie dzieje się samo, wymaga uwagi ze strony nauczyciela. Pomaga wprowadzenie zwyczajów klasowych rytuałów, budowanie poczucia bezpieczeństwa i zaufania.

 

Znajomość siebie nawzajem.

 

Dzieje się to w dużej części poprzez kształcenie u uczniów umiejętności proszenia o pomoc, dzielenia się własnymi przeżyciami i słuchania innych.

 

Rytuały

 

Wprowadzanie w klasie szkolnej zwyczajów. One budują bezpieczeństwo i wspólnotę. Mogą dotyczyć początku lekcji, wycieczek, sposobu świętowania itd.

 

>Jolanta Łosowska – edukacja wczesnoszkolna SP2 im. K. Makuszyńskiego w Chojnie […]

>Renata Janik – nauczyciel historii w  SP2 Chojna […]

 

Współpraca

 

Uczenie współpracy powinniśmy zacząć od realizowania mniejszych zadaniach wykonywanych przez uczniów zespołowo oraz od omawianie procesu pracy zespołowej i wyciąganie wniosków. Zadanie dla uczniów powinno być dla nich atrakcyjne i możliwe do wykonania. Ważne, aby zadbać o to, aby praca zespołowa była wykonywana z entuzjazmem i zapałem i aby uczniowie mogli być z niej dumni.

 

>Jolanta Łosowska – edukacja wczesnoszkolna SP2 im. K. Makuszyńskiego w Chojnie […]

>Renata Janik – nauczyciel historii w  SP2 Chojna […]

 

Utrzymanie atmosfery zaufania i współpracy

 

Duch współpracy rośnie wykładniczo w miarę jego praktykowania. Składa się na niego: satysfakcja ze wspólnie wykonywanych zadań, koncentracja na wspólnocie, a nie na rywalizacji, docenianie pracy zespołu, stawianie przed grupami wyzwań.

 

>Benia Czerkawska nauczycielka historii i języka polskiego w Szkole Podstawowej w Garwolinie […]

>Łukasz Tupacz, nauczyciel języka polskiego w Zespole Szkół Architektoniczno-Budowlanych i Licealnych im. Stanisława Noakowskiego w Warszawie […]

>Karina Wójcik – język niemiecki – Zespół Szkół Publicznych w Szewnie […]

 

 

3. Jak dzielić uczniów na grupy?

Podział na grupy, zarówno w zakresie ich wielkości, jak i składu  ma duże znaczenie. Nie ma opracowanych reguł przydziału do grup. Wielu nauczycieli skłania się do podziału losowego, a część uważa, że lepiej jeśli nauczyciel wyznaczy sam skład zespołów, a jeszcze inni dają uczniom możliwość samodzielnego podziału na grupy.

 

W dużej części zależy to od tematyki projektu, nad którym mają uczniowie pracować. Na przykład ma na to wpływ: czy temat jest wspólny dla całej klasy, czy każdy z zespołów ma inny projekt lub, czy projekt jest wykonywany w tym samym czasie przez wszystkie zespoły, czy nie.

 

Niezależnie od podziału na grupy i tak może się zdarzyć, że część uczniów będzie zaangażowana w prace zespołową, a część nie. Może to wynikać z tego, że nie ma odpowiedniego zadania dla każdego członka zespołu. Możliwe, że np. zespoły powinny być mniejsze. Lepiej, gdy członkowie zespołu mają kilka ról do wypełnienia, niż wtedy, gdy nie są zajęci zadaniem.

 

>Łukasz Tupacz, nauczyciel języka polskiego w Zespole Szkół Architektoniczno-Budowlanych i Licealnych im. Stanisława Noakowskiego w Warszawie

>Benia Czerkawska nauczycielka historii i języka polskiego w Szkole Podstawowej w Garwolinie […]

>Jolanta Łosowska – edukacja wczesnoszkolna SP2 im. K. Makuszyńskiego w Chojnie […]

>Patrycja Doroszewska nauczycielka języka niemieckiego w Szkole Podstawowej nr 47 w Gdyni […]

>Przemek Tylus – język polski, SP2 im. K. Makuszyńskiego w Chojnie […]

>Renata Janik – nauczyciel SP2 Chojna nauczyciel historii […]

>Joanna Jasiak – nauczycielka biologii […]

>Beata Fiszer nauczycielka j. polskiego i pracowniczka Gdyńskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli […]

>Bożena Sozańska, nauczycielka chemii w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 11 w Gliwicach […]

 

 

4. Na ile nauczyciel może/powinien ingerować w prace zespołów  uczniowskich?

 

To zależy od doświadczenia uczniów z pracą zespołową. Na początku przydaje się pomoc nauczyciela, np. w zaplanowaniu prac i konsultacje przy ich wykonywaniu, Z biegiem czasu większa swoboda i zaufanie ze strony nauczyciela są bardzo wskazane. Satysfakcja z wykonania przez zespół samodzielnie zadania, jest bardzo budująca i angażująca w przyszłą pracę.

 

Nie można przyzwyczaić uczniów do tego, że cały czas dostają instrukcję – co mają robić. Zespół musi mieć przestrzeń do podejmowania własnych decyzji i do popełniania własnych błędów.

 

Dla nauczyciela przejście z roli osoby odpowiedzialnej do roli obserwatora, może być trudne. Powinniśmy ćwiczyć się w sztuce czekania, dawania czasu, gotowości do pomocy (w przypadku sygnalizowania takiej potrzeby). Uważna kontrola jest potrzebna, szczególnie, gdy wybucha konflikt w zespole, wtedy okazuje się, jak ważne są wcześniej ustalone zasady. Jednak znacznie lepiej, gdy zespół sam sobie z konfliktem poradzi, niż wtedy, gdy nauczyciel zainterweniuje i go rozwiąże.

 

Jeśli widać, że praca zespołu nie idzie dobrze, to nauczyciel może zadać jedno z pytań:

 

-Nad czym pracujecie?

-Jakie kroki już podjęliście?

-Co nie działa?

-Czego potrzebujecie, aby dalej pracować? Gdzie możecie to zdobyć?

-Co jeszcze możecie robić?

 

Dobrze jest również zadbać o przerwę w pracy i tak zwane stop klatki. Nie tylko po to, aby mogły przyjść nowe pomysły i dla odpoczynku, ale również dla podzielenia się tym, co już zostało zrobione. Można zapytać zespoły – co działa, a co nie. Przeprowadzić burzę mózgów na temat zmian, które należy wprowadzić w strukturze zespołu, planowania czasu i wzajemnych oczekiwań. Do zmian warto wrócić następnego dnia. Zmiany podejmowane od razu często nie są trafne, zmiana wymaga czasu i zastanowienia się nad nią.

 

 

>Benia Czerkawska nauczycielka historii i języka polskiego w Szkole Podstawowej w Garwolinie […]

>Przemek Tylus – język polski, SP2 im. K. Makuszyńskiego w Chojnie […]

>Łukasz Tupacz, nauczyciel języka polskiego w Zespole Szkół Architektoniczno-Budowlanych i Licealnych im. Stanisława Noakowskiego w Warszawie […]

Joanna Jasiak – nauczycielka biologii […]

 

5. Jak określić wymagania w stosunku do efektu?

 

Może się tak zdarzyć, że określimy wymagania nierealistyczne, uniemożliwiające osiągnięcie sukcesu. Wtedy paca może okazać się zbyt frustrująca. Z kolei, gdy projekt jest za łatwy, to jego realizacja jest dla uczniów nudna. Wyzwanie projektowe, powinno być wyzwaniem, ale na miarę możliwości.

 

Wymagania co do efektu, czyli kryteria sukcesu powinny być określone na samym początku. Najlepiej, gdy są widoczne w czasie realizacji projektu, aby uczniowie mogli sprawdzać, jak daleko są od osiągnięcia sukcesu. Warto wspólnie zastanowić się, co będzie potrzebne przy realizacji, aby potem gorączkowo nie szukać.

 

Korzystne może być rozłożenie pracy na etapy i posuwanie się zgodnie z planem.

Częstym błędem jest polecanie przez nauczyciela jednoczesnego poznawania nowych treści i korzystania z nowych (jeszcze nie używanych) narzędzi i technologii. Nowe narzędzia wymagają bardzo znanych treści, a nowe treści wymagają narzędzi, z których można korzystać bez większego wysiłku.

 

Trzeba też ściśle określić czas pracy nad projektem. Zbyt krótki czas może być stresujący i nie dać możliwości zakończenia projektu, a zbyt długi wprowadza zniechęcenie i nudę. Warto monitorować czas, i w razie potrzeby, go przedłużyć. Jeśli w decyzję będą włączeni uczniowie, to zwiększy to ich odpowiedzialność za wykonanie zadania.

 

Uczniowie powinni być poinformowani o kryteriach sukcesu.

 

Wbrew pozorom, nie wszyscy nauczycieli są o tym przekonani. Nauczyciele często uważają, że uczniowie powinni się domyślić sami. Podobnie jak przy określaniu celu lekcji lub kryteriów sukcesu. To błąd. Ważna jest przejrzystość oczekiwań, co do: formy, przebiegu procesu, używanych zasobów i prezentacji efektów. Czym więcej informacji na temat oczekiwanego procesu i efektu, tym lepiej i bezpieczniej dla uczniów.

 

Również trzeba zaplanować i przedstawić uczniom proces oceniania. Jeśli nauczyciel planuje ocenianie przy pomocy informacji zwrotnej, to powinna ona odnosić się do wcześniej określonych kryteriów sukcesu, jeśli oceniania ma być oceną sumującą w postaci stopnia, to powinny być ściśle określone warunki – co na ten stopień będzie się składało.

 

Wskazówki co do oczekiwań:

 

–Forma: Jak ma wyglądać ukończona praca? Na przykład, jeśli ma być forma pisemna, to ile stron, jeśli prezentacja, to ile slajdów, jeśli plakatowa to – jakich rozmiarów itp.

 

-Treść: Co ma być zawarte w końcowej pracy, aby pokazywało, że uczniowie rozumieją zagadnienie. Z jakiej wiedzy i zasobów trzeba skorzystać? Jaka wiedza trzeba się wykazać?

 

-Proces: Jak powinna wyglądać praca zespołu i udział w niej poszczególnego uczestnika? Jak ma wyglądać komunikacja, współpraca i zarządzanie w zespole.

 

-Kryteria sukcesu: Co będzie świadczyło o prawidłowym wykonaniu zadania.

 

>Benia Czerkawska nauczycielka historii i języka polskiego w Szkole Podstawowej w Garwolinie […]

>Łukasz Tupacz, nauczyciel języka polskiego w Zespole Szkół Architektoniczno-Budowlanych i Licealnych im. Stanisława Noakowskiego w Warszawie […]

>Beata Fiszer nauczycielka j. polskiego i pracowniczka Gdyńskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli […]

 

 

Inspiracja artykułami (pierwszy  i  drugi)  Laury Thomas

 

 

 

Cały tekst „5 pytań na temat wykorzystania metody projektu w nauczaniu” – TUTAJ

 

 

 

Źródło: www.osswiata.ceo.org.pl