Foto:Mateusz Włodarczyk/Forum[www.polityka.pl]

Prof. Marcin Wiącek – Rzecznik Praw Obywatelskich

Na stronie Rzecznika Praw Obywatelskich zamieszczono wczoraj (9 listopada 2021 r.) informację, której fragmenty udostępniamy poniżej:

„Religia albo etyka – coś trzeba byłoby wybrać. Rzecznik o pomyśle ministra edukacji”

Minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek zapowiada zmianę zasad uczęszczania na lekcje religii i etyki w szkołach publicznych. Zakładają one obligatoryjność zajęć etyki dla uczniów, których rodzice nie wyrażą woli zorganizowania przez szkołę lekcji religii.

Wobec doniosłego znaczenia takiej zmiany rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek przedstawia swe uwagi i zalecenia. […]

Wprowadzenie obligatoryjności wyboru pomiędzy uczestnictwem w zajęciach z religii lub z etyki to odejście od fundamentalnych założeń obowiązującego dotychczas systemu organizacji lekcji religii i etyki. Z punktu widzenia wymogów poszanowania wolności sumienia i wyznania, za dopuszczalne uznawane są trzy zasadnicze modele:

>model świecki – lekcje religii zasadniczo niedostępne w szkole; 

>model zintegrowany – w programie istnieje obowiązkowy przedmiot obejmujący zarówno wiedzę o różnych religiach jak i o etyce; 

>model równoległy – w szkole jest nauczana religia (odrębnie dla poszczególnych wyznań), a dla dzieci, których rodzice preferują światopogląd areligijny są zajęcia alternatywne – najczęściej z etyki.

Obecnie mamy model równoległy. System ten ma utrwaloną tradycję. Jego podstawy reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.[…]

Planowane zmiany nie powinny prowadzić do nadmiernego ograniczenia, gwarantowanego konstytucyjnie (art. 48 ust. 1 Konstytucji) prawa do wychowania dziecka zgodnie z własnym światopoglądem oraz poszanowania wolności sumienia i wyznania (art. 53 Konstytucji). […]

Lekcje religii nie stanowią prostego ekwiwalentu lekcji etyki. Zajęcia te mają bowiem charakter konfesyjny i odbywają się zgodnie z § 4 rozporządzenia MEN na podstawie programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościołów i innych związków wyznaniowych i przedstawionych ministrowi edukacji jedynie do wiadomości. 

Przyjęcie, że zajęcia te stanowią element realizacji funkcji wychowawczej szkoły, prowadziłoby do wniosku, że państwo ceduje jej realizację na związki wyznaniowe. Może to budzić wątpliwości z punktu widzenia zasady bezstronności w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych (art. 25 ust. 2 Konstytucji). […]

Pluralistyczny charakter przekazywanej wiedzy

Co do zasady możliwe wydaje się zatem wprowadzenie obowiązkowego – organizowanego przez państwo – przedmiotu przekazującego wiedzę religioznawczą, filozoficzną i mającego na celu kształtowanie systemu wartości u uczniów. Należy dołożyć jednak starań, żeby wiedza ta miała charakter pluralistyczny i była prezentowana w sposób obiektywny oraz dopuszczający krytyczną dyskusję. Przede wszystkim zaś zajęcia te nie powinny w sposób jednoznaczny i dominujący dowartościowywać jednego światopoglądu.[…]

Obniżyć wiek decyzji uczniów 

We wnioskach do RPO zgłaszane są postulaty obniżenia granicy dotyczącej samodzielnego decydowania o uczestnictwie w lekcjach religii lub etyki. Rzecznik informował o tym MEiN 14 kwietnia 2021 r. […]

Możliwość decydowania o własnym rozwoju, przynależności, światopoglądzie powinna być w większym stopniu pozostawiona młodemu człowiekowi. Warto byłoby rozważyć wprowadzenie autonomii decydowania o wyborze zajęć i przyznać ją nieletnim od 17. roku życia, zaznaczając konieczność skonsultowania decyzji z rodzicem. Inną alternatywą byłoby przyznanie autonomii wyboru zajęć z momentem rozpoczynania nauki w szkole ponadpodstawowej. […]

Wobec sporu między rodzicami należałoby większą uwagę zwrócić na wolę dziecka i oprzeć decyzję na jego opinii. Art. 12 Konwencji o Prawach Dziecka Państwa zapewnia dziecku, które jest zdolne do kształtowania swych własnych poglądów, prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów we wszystkich sprawach, przyjmując je z należytą wagą, stosownie do wieku oraz dojrzałości nieletniego. Biorąc pod uwagę nasilającą się różnorodność religijną i możliwe różne wyznania rodziców, uwzględnienie woli dziecka w kwestiach wyznania będzie tym bardziej znaczące.

Proponowane zmiany są doskonałą szansą, by rozwiązać rodzące się i nierozwiązane dotychczas problemy. Warto wziąć pod rozwagę propozycję, by w przypadku sporu rodziców odnośnie wyznania, światopoglądu i uczestnictwa w zajęciach religii albo etyki dziecka, szczególne znaczenie nadać woli nieletniego i na tym oprzeć decyzję sądu rodzinnego – jak w innych krajach europejskich.

RPO prosi ministra o stanowisko oraz szczegółowe informacje co do planowanych zmian.

Cały tekst ”RPO: Religia to nie ekwiwalent etyki, a zmiany wymagają dyskusji”  –  TUTAJ

x           x           x

Pismo RPO do Ministra Przemysława Czarnka z dn. 8 listopada 2021 r. – TUTAJ

Źródło: www.bip.brpo.gov.pl