Źródło: www.lekcjaenter.pl

Dzisiaj proponujemy lekturę tekstu autorstwa Doroty Pintal, zaczerpniętego ze strony Projektu „Lekcja:Enter”. Jest to projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Jego realizatorami są trzy organizacje:Fundacja Orange, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego oraz Instytut Spraw Publicznych.

Wykorzystanie TIK w rozwijaniu krytycznego myślenia uczniów

Myślenie krytyczne to racjonalny sposób podejścia do rzeczywistości. Pomaga opanować nadmiar informacji. Tego można się nauczyć. Zobacz, jak wzbogacać ten proces narzędziami TIK.

Myślenie krytyczne to postawa wyrażająca się w gotowości do rozpatrywania w przemyślany sposób problemów i przedmiotów, które wchodzą w zakres doświadczenia, znajomość logicznych metod rozumowania i dociekania, pewna wprawa w stosowaniu tych metod. Postawa krytycznego myślenia wymaga nieustającego wysiłku rewidowania każdego przekonania czy innej przypuszczalnej formy wiedzy w świetle dowodów ją wspierających i dalszych konkluzji, do których ona prowadzi. (Edward Glaser). To tylko jedna z wielu definicji myślenia krytycznego.

Jeśli myślisz krytycznie, to:

>sprawdzasz fakty,

>analizujesz, tworzysz hipotezy, oceniasz,

>tworzysz logiczne powiązania,

>odróżniasz fakty od opinii,

>rozwiązujesz problemy,

>rozpoznajesz swoje emocje, a także emocje innych osób,

>myślisz o myśleniu,

>myślisz o konsekwencjach,

>kwestionujesz oczywistości, własne założenia,

>przetwarzasz informacje.

Myślenie krytyczne jest jedną z kompetencji XXI wieku.

Myślimy krytycznie po to, żeby wyciągać wnioski, które pozwolą nam na podjęcie jedynej możliwej w danej sytuacji decyzji, będąc jednocześnie świadomi możliwych konsekwencji.
Pomocą w ukierunkowaniu uczenia się i myślenia są rutyny. To pewien ustalony kodeks postępowania i radzenia sobie z konkretnymi problemami.

W grupie szkolnej rutyny odgrywają istotną rolę. Pomagają zmniejszyć zamieszanie i niepewność, kierują aktywność uczniów na znane ścieżki działania. Dzięki rutynom uczniowie inicjują działania, badają problemy, dyskutują, dokumentują i zarządzają swoim myśleniem. Z czasem rutyny stają się wzorcem postępowania dla poszczególnych uczniów a także dla całego zespołu klasowego. W myśleniu krytycznym opisano ponad 50 rutyn.

Poniżej krótka charakterystyka kilku wybranych rutyn [2] wraz ze wskazaniem narzędzi TIK wspierających ich wdrożenie, również w pracy zdalnej.

[Podajemy jedynie nazwy rutyn, ich rozwinięcie w tekście oryginalnym. WK]

Pomyśl – przedyskutuj – podziel się […]

Pomyśl – ułóż – zbadaj […]

3-2-1 most […]

Kolor – symbol – obraz […]

Widzę, myślę, zastanawiam się […]

Połączenie, rozszerzenie, wyzwanie […]

Kiedyś myślałem/myślałam – teraz myślę […]

Punkty kompasu – EWNS (ekscytacja – wątpliwości-nauka-sugestia) […]

Gałąź logiczna [..]

Kreatywne pytania na start […]

Tygodniowy spacer […]

Widzę, zastanawiam się, łączę 2 razy […]

Gra w wyjaśnienia […]

Drabina meta poznania […]

Przykłady zastosowania rutyn na lekcjach.

Zastosowanie rutyny Tygodniowy spacer – na lekcji chemii.

1) Na lekcji uczniowie poznawali mieszaniny i metody ich rozdziału.
2) Przez tydzień, do następnej lekcji codziennie obserwowali najbliższe środowisko poszukując przykładów rozdzielania składników różnych mieszanin.
3) Swoje codzienne spostrzeżenia zapisywali w Notesie zajęć w Teams. Wypełniali tabelkę: zaobserwowany przykład, nazwa sposobu rozdziału składników mieszaniny, cecha składników pozwalająca na rozdzielenie.
4) Zaobserwowane przykłady fotografowali lub filmowali.
5) Podczas dzielenia się swoimi przykładami w klasie wyświetlali krótkie filmy, prezentowali zdjęcia. Do przygotowania pokazu zdjęć i filmu używali dowolnych narzędzi, np. Canva, Prezi, InShot.

Zastosowanie rutyny 3-2-1 most – na lekcji geografi

1) Na lekcji wprowadzane było pojęcie „Małej ojczyzny”.
2) Na początek każdy uczeń/uczennica zapisuje w Mentimeterze 3 skojarzenia z tym pojęciem. Nauczyciel/nauczycielka wyświetla te skojarzenia i je omawia.
3) Następnie uczniowie również w Mentimeterze zapisują po 2 pytania w kontekście tego, co ich nurtuje. Nauczyciel/nauczycielka wyświetla pytania i je czyta.
4) Każdy uczeń formułuje metaforę: Mała ojczyzna jest jak… Swoje przykłady zapisują w Mentimeterze.
5) Na koniec każdy uczeń/uczennica przechodzi rutynę raz jeszcze, a swoje przykłady zapisuje tym razem dla siebie w zeszycie lub Notesie zajęć.

Zastosowanie rutyny Pomyśl – ułóż – zbadaj na lekcji biologii.

1) Lekcja na temat budowy ciał organizmów. Rutyna pomaga wprowadzić nowe treści.
2) Nauczyciel/nauczycielka przygotowuje Padlet z trzema pytaniami (jak poniżej). Uczniowie dostają do niego dostęp przez QR kody. Pracują na własnych smartfonach lub szkolnych tabletach/laptopach.
3) Na początku lekcji uczniowie odpowiadają na pytanie Co już wiem na ten temat? Swoje odpowiedzi zapisują w Padlecie.
4) W drugim kroku odpowiadają na pytanie Co jest dla mnie zagadką odnośnie do budowy ciał organizmów? Odpowiedzi zapisują w Paldecie.
5) W kroku kolejnym odpowiadają na pytanie Co chciałabym/chciałbym zbadać?

Zastosowanie rutyny Kolor – symbol – obraz na lekcji fizyki.

1) Nauczyciel/nauczycielka wprowadza pojęcie energii.
2) Uczniowie pracują w aplikacji Jamboard lub Whiteboard.
3) Każdy uczeń/uczennica wybiera kolor reprezentujący pojęcie „energia”.
4) Każdy uczeń/uczennica tworzy symbol, który reprezentuje pojęcie „energia”.
5) Każdy uczeń/uczennica tworzy obraz, który reprezentuje pojęcie „energia” (tu może użyć też zdjęć).
6) Uczniowie w dwójkach prezentują sobie nawzajem pracę i krótko ją omawiają.

Zastosowanie rutyny Pomyśl – przedyskutuj – podziel się na lekcji matematyki.

1) Nauczyciel/nauczycielka wprowadza pojęcie potęgi na przykładzie będącym zadaniem dla ucznia/uczennicy.
2) Zadanie udostępnione jest w obszarze współpracy w Notesie zajęć.
3) Uczniowie samodzielnie analizują zadanie i wyciągają wnioski.
4) W kolejnym kroku pracują w dwójkach i ponownie analizują zadanie.
5) Na koniec dyskutują na forum całej klasy. Nauczyciel/nauczycielka zadaje pytania.

Cały tekst „Wykorzystanie TIK w rozwijaniu krytycznego myślenia uczniów”  –  TUTAJ

Źródło: www.lekcjaenter.pl/blog/