Foto:Jakub Ociepa/Agencja Gazeta[www.www.edziecko.pl]

Powyższe zdjęcie ilustruje publikację pt. „’Odsuń się grubasie’, ‚Nie pasujesz tu’. Psycholog: Szkoła ma obowiązek, by rozwiązać problem gnębienia w klasie”

Na dziś przygotowaliśmy propozycję pójścia naszymi śladami i podpatrzenia jakimi problemami żyje w ostatnich miesiącach Ośrodek Rozwoju Edukacji. W tym celu wpisaliśmy nazwę tej instytucji w wyszukiwarkę i kiedy otworzyliśmy oficjalną stronę ORE, mogliśmy tam przeczytać taką informację:

Szukając dalej weszliśmy na podstronę, kryjącą się pod zakładką <Materiały do pobrania>

Postanowiliśmy bliżej zapoznać się z jednym z najnowszych materiałów, zamieszczonym tam 29 kwietnia 2021 roku. Jego tytuł to „Profilaktyka agresji i przemocy rówieśniczej w klasie”. Po otwarciu pliku poznaliśmy autorkę tego opracowania, którą – jak podano – była Joanna Węgrzynowska. I ani linijki o tym kim jest owa osoba. W wyniku naszych poszukiwań udało się ustalić, że jest ona wiceprezesem Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju i Integracji Środowisk Szkolnych „Bliżej Dziecka”.

Dowiedziawszy się, że stowarzyszenie którego wiceprezeska napisała ten teks, nie jest efemerydą powołaną przez ORE, rozpoczęliśmy lekturę. Poniżej – dla „posmakowania” o czym to jest – zamieszczamy kilka początkowych fragmentów, ale namawiamy do zapoznania się z całym opracowaniem, zamieszczając link do pliku PDF:

Joanna Węgrzynowska, Profilaktyka agresji i przemocy rówieśniczej w klasie

1.Pozytywna profilaktyka – budowanie zgranego zespołu klasowego

1.1.Skąd bierze się przemoc w klasie?

Wielu naukowców zajmujących się problemem przemocy wśród dzieci uważa, że najważniejszym czynnikiem ryzyka związanym z występowaniem przemocy i dręczenia w szkole jest trudna sytuacja interpersonalna w klasie. Ich zdaniem negatywne stosunki koleżeńskie panujące w klasach – złe relacje między dziećmi, brak poczucia bezpieczeństwa, podziały na wrogie podgrupy, odrzucanie jednostek, zamieszanie i brak skoncentrowania na lekcjach lub nieodpowiednie normy dotyczące traktowania innych osób – będą sprzyjać występowaniu przemocy.

Norweski naukowiec Erling Rolland (2010) prezentuje pogląd, że „niespokojna i niejasna atmosfera w klasie sprawia, iż uczniowie zmuszeni są do walki o pozycję, wpływy i przynależność do grupy, a agresja staje się jednym ze sposobów umożliwiających ich osiągnięcie. Jej ofiarą padają często rówieśnicy o niższej pozycji społecznej. Atmosfera ta jest szczególnie niebezpieczna dla uczniów, którzy na podstawie podstawowych wzorców wyniesionych z domu mają większe inklinacje do stania się sprawcami bullyingu w chwili, gdy „zezwolą” na to stosowne okoliczności. Uczniowie tacy szybko łączą się we wspólnie podejmowanych negatywnych działaniach wobec kolegów”.

Trudna sytuacja interpersonalna w klasie może sama w sobie stanowić przyczynę przemocy. Czynnikiem dodatkowo zwiększającym ryzyko występowania dręczenia jest m.in. słaba pozycja przywódcza nauczycieli, a szczególnie wychowawcy klasy (Rolland, 1999). Brak silnego dorosłego lidera w klasie, w której panuje zła atmosfera, będzie owocować rozwojem anarchii, negatywnych norm funkcjonowania, przejęciem kontroli nad życiem klasy przez nieprzyjaznych liderów, brakiem sprawiedliwości i ładu.

1.2.Przywódcza rola wychowawcy

Nauczyciele i wychowawcy pełnią kluczową rolę w szkole, ponieważ to na nich spoczywa odpowiedzialność za dobro i ochronę uczniów przed przemocą. Takie założenie zostało przyjęte w norweskim programie „Zero” opracowanym na Uniwersytecie w Stavanger. Według programu do głównych zadań nauczycieli należy kształtowanie kultury szkolnej o charakterze inkluzywnym (włączającym, niedyskryminującym nikogo), w której nie ma miejsca na przemoc.

Realizacja tego założenia jest możliwa, jeśli zarówno wychowawca klasy, jak i cała kadra nauczycielska mają silną pozycję przywódców klasowego życia, opartą na poczuciu autorytetu. Pozycję tę można osiągnąć poprzez:

>wyznaczenie zasad inkluzywnej i pozbawionej przemocy kultury szkolnej;

>przestrzeganie wyznaczonych zasad przez nauczycieli;

>połączenie mechanizmów wsparcia i kontroli uczniów w oparciu o wyznaczone zasady . […]

2.Agresja równorzędna – co robić, gdy się pojawia?

2.1.Definicja, rodzaje, przyczyny, mechanizmy

Jenö Ranschburg w pracy Lęk, gniew, agresja (1980) agresję definiuje jako „każde zamierzone działanie – w formie otwartej lub symbolicznej – mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu”. Agresja to zachowanie, intencjonalne działanie na szkodę, zamierzone krzywdzenie bądź niszczenie.

Agresja to zachowanie, intencjonalne działanie na szkodę, zamierzone krzywdzenie bądź niszczenie.

Wyróżniamy cztery zasadnicze formy agresji:

>agresja fizyczna (szarpanie, bicie, kopanie, niszczenie i chowanie rzeczy, zamykanie w pomieszczeniach, wymuszanie pieniędzy itp.);

>agresja słowna (przezywanie, wyśmiewanie, obrażanie, plotkowanie, grożenie itp.); • agresja emocjonalna (wykluczanie z grona/izolowanie, obniżanie czyjegoś statusu w grupie; manipulowanie klasowymi przyjaźniami/relacjami, nastawianie przeciwko innym);

>cyberagresja (publikowanie ośmieszających informacji, zdjęć, filmów, podszywanie się w sieci pod kogoś, wykluczanie online z grupy itp.). […]

Chłopcy stosują zwykle agresję bezpośrednią – obrażają słownie lub wykorzystują siłę fizyczną. Agresja bezpośrednia jest bardziej widoczna, łatwiej na nią zareagować, dlatego nauczyciele mogą ulec złudzeniu, że agresja dotyczy głównie chłopców.

Dziewczynki częściej używają pośrednich form agresji, takich jak obgadywanie, rozpowszechnianie plotek, wykluczanie z grupy czy manipulowanie związkami przyjaźni. Tego rodzaju zachowania trudniej zaobserwować, warto jednak pamiętać, że pośrednie formy agresji są tak samo krzywdzące i bolesne jak bezpośredni atak. […]

2.2.Reagowanie na agresję – zwracanie uwagi

Agresja wśród uczniów zdarzała się zawsze. Jednak w przeszłości świadomość nauczycieli dotycząca tego zjawiska była mniejsza, w wyniku czego dzieci często zostawiano samym sobie z ich problemami i bez reakcji dorosłych. Współczesne podejście do rozwiązywania problemu agresji i przemocy na terenie szkoły kładzie nacisk na aktywną rolę dorosłych w dostrzeganiu i reagowaniu na sytuacje agresji wśród dzieci, i to na wczesnym etapie tego zjawiska.

Istnieje wiele doraźnych sytuacji, występujących podczas przerw, lekcji czy w drodze do szatni, w których uczniowie mimo wiedzy o obowiązujących zasadach zachowują się agresywnie. W takich okolicznościach nie ma czasu i warunków, by wdawać się z nimi w rozmowy na temat reguł postępowania, dochodzić, kto jest winien lub jaka była przyczyna określonego zachowania. Doraźne sytuacje wymagają szybkiej, krótkiej i zdecydowanej reakcji wychowawcy lub nauczyciela.

Pierwszym krokiem w kierunku przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole jest zwracanie uczniom uwagi, gdy zachowują się agresywnie. Uczniowie od początku swej obecności w szkole muszą otrzymywać od wychowawcy i nauczycieli jasny komunikat, że agresja i przemoc nie będą akceptowane. […]

Joanna Węgrzynowska, Profilaktyka agresji i przemocy rówieśniczej w klasie

plik PDF – TUTAJ

Podczas poszukiwania informacji o Joannie Węgrzynowskiej trafiliśmy na inny jej tekst, napisany w roku 2016 i zamieszczony w periodyku, którego wydawcą jest Stowarzyszenie „Bliżej Dziecka” o nazwie „Dziecko Krzywdzone: teoria, badania, praktyka” w numerze 15/1:

Joanna Węgrzynowska, Dzieci doświadczające przemocy rówieśniczej – TUTAJ