W ramach naszej oferty sobotniej lektury proponujemy dzisiaj (28 października 2023 r.) tekst informacji ze strony RPO, gdzie dziś zamieszczono informację o wystąpieniu Marcina Wiącka do Ministra Edukacji i Nauki Przemysława Czarnka oraz do dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej Marcina Smolika w sprawie ulepszenia systemu matur oraz odpowiedzi, jakiej w tej sprawie udzielił dyrektor CKE. Oto obszerne fragmenty tego tekstu oraz linki: do pełnej wersji tej informacji oraz do dokumentów źródłowych:

Jak ulepszyć system oceny matur. Marcin Wiącek występuje do MEiN i CKE.

Odpowiedź dyrektora CKE

[…]

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek występuje w tej sprawie do ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka oraz do dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej Marcina Smolika.

Do Rzecznika od dłuższego czasu wpływały sygnały o możliwych skutkach nowych zasad organizacji egzaminu maturalnego. Obawy zgłaszali m. in. nauczyciele języka polskiego, którzy po zapoznaniu się z materiałami przygotowanymi przez CKE wskazywali, że wymagania maturalne oraz kryteria oceniania są niejasne i mogą prowadzić do niesprawiedliwego traktowania uczniów.

W wystąpieniu generalnym do MEiN z 4 marca 2022 r. RPO zwrócił uwagę na list otwarty polonistów w sprawie nowej formuły Matury 2023 z języka polskiego, który zawierał wiele krytycznych uwag. Wskazywano na konsekwencje zdalnej nauki, późne opublikowanie informatorów maturalnych, małą liczbę materiałów ćwiczeniowych, niedostateczne przeszkolenie nauczycieli. Poloniści domagali się ograniczenia wymagań dla maturzystów oraz zorganizowania w trybie pilnym rzetelnych i merytorycznych szkoleń dla nauczycieli języka polskiego, zwłaszcza w zakresie dookreślenia formy wypracowania, funkcjonalności kontekstów oraz kryteriów i sposobów oceniania arkuszy egzaminacyjnych i wypowiedzi ustnych (ze szczególnym uwzględnieniem egzaminatorów i kandydatów na egzaminatorów) oraz umieszczenie na stronach CKE przykładowych zestawów maturalnych oraz poradników dla nauczycieli i uczniów.

W grudniu 2022 r. opublikowano petycję do CKE „O ludzki wymiar nowej matury z języka polskiego, czyli murem za maturzystami (albo głową w mur)”. Jej autorzy odnosili się do kryteriów oceniania pracy pisemnej, a także do samej filozofii egzaminu. Krytykowano zwłaszcza szczegółowe tabele określające liczbę punktów, jakie miały być przyznane na podstawie błędów popełnionych przez osobę zdającą. Zdaniem polonistów „także kryteria oceniania zawartości merytorycznej wypracowania są niejasne, nieczytelne, niespójne, uznaniowe, a w efekcie krzywdzące uczniów„. Część postulatów, m.in. ograniczenie wymagań egzaminacyjnych oraz złagodzenie zasad oceniania, została zrealizowana.

W tym roku do okręgowych komisji egzaminacyjnych wpłynęło 41 630 wniosków o wgląd do prac maturalnych (na 253 495 osób zdających maturę w maju), co świadczy o wysokim poziomie nieufności. Opinia publiczna była szczególnie poruszona sprawą maturzystki, która po rozpatrzeniu odwołania przez Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego, już po napisaniu przez nią egzaminu poprawkowego z języka polskiego, uzyskała informację, że ostateczny wynik jej egzaminu to 72 %. Z uwagi na niezdaną maturę absolwentka nie wzięła udziału w pierwszej rekrutacji na uczelnie. […]

Dla zapewnienia wysokiej wartości egzaminów zewnętrznych konieczne jest określenie takich kryteriów oceny, które są możliwie sprawiedliwe, obiektywne i akceptowalne dla osób zainteresowanych. […] Rzecznik zwraca się do ministra o stanowisko. Dyrektora CKE RPO pyta, czy rozważa podjęcie działań dla poprawy systemu sprawdzania prac. Prosi także o informację o sposobie weryfikowania poprawności oceniania egzaminów i trybie postępowania CKE w przypadku stwierdzenia, że w pracy konkretnego egzaminatora pojawiają się liczne uchybienia.

Odpowiedź dyrektora CKE Marcina Smolika

Dyrektor CKE szczegółowo odnosi się do pytań i argumentacji RPO. Podkreśla, że zapewnienie zdającym sprawiedliwych, rzetelnych i obiektywnych wyników egzaminacyjnych jest sprawą najważniejszą. Zwraca uwagę, że pomimo braku w przepisach prawa mechanizmów kontrolnych lub weryfikacyjnych na etapie sprawdzania i oceniania prac egzaminacyjnych, CKE – kierując się dobrymi praktykami – każdego roku określa taki mechanizm w Procedurze organizowania i przeprowadzania oceniania przez egzaminatorów prac danego egzaminu. Mechanizm ten przewiduje sprawdzenie określonego w Procedurze odsetka prac egzaminacyjnych przez egzaminatora-weryfikatora, który pracuje w danym zespole lub zespołach egzaminatorów pod kierunkiem przewodniczącego, co umożliwia porównanie oceny tej samej pracy przez dwóch niezależnych egzaminatorów (egzaminatora oraz egzaminatora-weryfikatora). Odsetek prac sprawdzanych przez egzaminatorów weryfikatorów oscyluje w przedziale 8–10% wszystkich prac egzaminacyjnych. […]

Działania nakierowane na poprawę systemu oceny prac są podejmowane przez CKE i OKE stale, każdego roku, w ramach wyznaczonych przez przepisy prawa oświatowego oraz środki finansowe z budżetu na funkcjonowanie systemu egzaminów zewnętrznych. Ograniczenia budżetowe oraz wynikające z nich ograniczenia organizacyjne i konieczność priorytetyzacji działań są faktem nieobcym żadnej instytucji administracji publicznej. Niemniej jednak dokładane są wszelkie starania, aby dostępnymi środkami podnosić jakość realizowanych przez CKE i OKE zadań.[…]

CKE oraz OKE zawsze analizują uwagi merytoryczne zgłaszane przez egzaminatorów, wdrażając – jeżeli jest to konieczne – niezbędne modyfikacje. Czynione są również wszelkie możliwe starania, aby zapewnić egzaminatorom odpowiednie warunki pracy, jednak ani CKE, ani OKE nie mają wpływu na wysokość stawek, jakie przysługują egzaminatorom za sprawdzenie i ocenienie pracy egzaminacyjnej.

CKE widzi przestrzeń do działań, które potencjalnie mogłyby przyczynić się podniesienia jakości oceniania, jak chociażby przyjęcie rozwiązania funkcjonującego na Litwie, tj. oceny każdej pracy przez dwóch niezależnych egzaminatorów. Należy mieć jednak świadomość, że wymagałoby to zmiany obowiązujących przepisów prawa oraz podwojenia budżetu na wynagrodzenia dla egzaminatorów, egzaminatorów-weryfikatorów oraz powiązanego z nim wynagrodzenia dla przewodniczących. Oznaczałoby to konieczność zwiększenia budżetu OKE o ok. 120 000 000 zł w skali roku. Decyzja taka pozostaje w gestii ustawodawcy.[…]

Działania CKE również służą temu, aby ujednolicać sposób rozumienia zasad oceniania przez egzaminatorów, to bowiem przekłada się na bardziej porównywalne ocenianie. Podczas udziału w szkoleniu egzaminatorzy analizują określone zasady oraz rozwiązują ćwiczenia w ich stosowaniu. Połączenie podejścia nakierowanego na dopracowywanie zasad oceniania rozwiązań zadań oraz szkolenia egzaminatorów w ich stosowaniu to praktycznie jedyna droga, jaką dysponuje jakikolwiek system egzaminacyjny, który wykorzystuje w arkuszach zadania otwarte, aby zapewnić jak najwyższą jakość oceniania.

[…]

W podsumowaniu dyrektor CKE zwraca uwagę, że nie ma instytucji, którym bardziej zależałoby na zapewnieniu rzetelnej, obiektywnej i sprawiedliwej oceny rozwiązań zadań egzaminacyjnych, niż zależy na tym instytucjom tworzącym system egzaminów zewnętrznych. […]

W 2024 r. CKE planuje wprowadzić kolejne rozwiązanie służące zapewnieniu możliwie jak najwyższego poziomu oceniania, polegające na wprowadzeniu skanowania kodu egzaminatora przy każdej pracy egzaminacyjnej, którą oceniał. Umożliwi to łatwiejszą identyfikację wszystkich prac sprawdzonych przez danego egzaminatora w elektronicznej bazie danych, a tym samym sprawniejszą analizę przyznanych przez niego punktów, bez konieczności pozyskiwania prac w wersji papierowej z archiwum. Pilotaż tego rozwiązania został przeprowadzony w OKE w Krakowie, z obiecującymi rezultatami.

Doceniając możliwości, jakie daje digitalizacja różnych procesów, CKE stara się nie przeceniać takiego typu rozwiązań. Kluczowe dla zapewnienia wysokiej jakości oceniania jest odpowiednie przygotowanie egzaminatorów, które – podobnie jak w latach ubiegłych – CKE będzie starała się zapewnić działaniami  przedstawionymi w piśmie do Rzecznika.

Cały tekst „Jak ulepszyć system oceny matur. Marcin Wiącek występuje do MEiN i CKE. Odpowiedź dyrektora CKE”  –  TUTAJ

Treść wystąpienia do MEiN  –  TUTAJ

Treść wystąpienia do CKE  –  TUTAJ

Treść odpowiedzi CKE   –  TUTAJ

Źródło: www.bip.brpo.gov.pl