W Kwartalniku Naukowym Uniwersytetu Rzeszowskiego „Edukacja – Technika – Informatyka” [nr 3/17/2016] znaleźliśmy artykuł dr Emilii Musiał z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, zatytułowany „Relacje uczeń–nauczyciel kluczem do udanego nauczania”, który znakomicie wpisuje się w wiodącą tematykę wczorajszej łódzkiej konferencji „Relacje w edukacji” Proponujemy dziś jego lekturę – najpierw fragmenty, a później całości (zamieszczamy link do źródła):

Streszczenie

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na rolę relacji między uczniami i nauczycielami, od których zależą nie tylko zainteresowania i zamiłowania uczniów do danego przedmiotu, ich wyniki i konkretne wiadomości, ale także to, jak będzie im się wiodło w życiu i jak rozwiną się jako ludzie. Dobre relacje między nauczycielami i uczniami są tajemnicą sukcesu udanego nauczania. Tylko gdy w relacjach panuje duch zachęty i współpracy, a ludzie wierzą w siebie i mogą rozwijać swoje potencjały, aktywowane zostają systemy motywacji, które odgrywają ogromną rolę w procesach uczenia się. Dziś, gdy internet stał się ważną przestrzenią społeczną współczesnego ucznia, nie sposób pominąć i tego obszaru do budowania relacji otwierającego uczniom możliwość komunikacji nie tylko w sprawach dydaktycznych, ale i wychowawczych. Jednak nie zapominajmy, że najwyższą wartość będą miały relacje tworzone dwuwymiarowo – poprzez regularne spotkania bezpośrednie i przez internet.

[…] Zachowania nauczyciela sprzyjające udanemu nauczaniu Z badań neurobiologów wynika, że jakość relacji międzyludzkich ma wpływ na wszystko, co robimy. Potwierdzeniem tego są słowa niemieckiego neurobiologa, specjalisty w dziedzinie psychosomatyki, J. Bauera, który twierdzi, że „pełny rozwój neurobiologicznego wyposażenia człowieka możliwy jest jedynie dzięki relacjom międzyludzkim” [Żylińska 2013: 124]. Dzisiaj potrzebujemy ludzi kreatywnych, krytycznych i odpowiedzialnych za siebie, dlatego tak ważne jest nawiązanie pozytywnych relacji nauczyciela z uczniami, które są podstawą efektywnej nauki – są tajemnicą sukcesu udanego nauczania. Jeśli uczeń czuje się akceptowany i ma świadomość, że jego problemy są zauważane i rozumiane, wtedy jego umysł otwiera się i istnieje możliwość pełnego wykorzystania potencjału, z jakim przyszedł do szkoły [Rasfeld, Breidenbach 2016: 120].

Ponadto jeśli może wybierać, czym będzie się zajmować (np. w ramach projektów), szukać odpowiedzi na samodzielnie postawione pytania albo współpracować z ekspertami spoza szkoły, wtedy może uczyć się wszystkimi zmysłami i w wielu miejscach. Nauczyciel, który interesuje się tylko realizacją programu nauczania i postępami uczniów w nauce, nie tworzy optymalnych warunków do efektywnej nauki. Zdecydowanie wszystkim przyniosłyby pożytek większe kompetencje nauczycieli w budowaniu relacji (czy to indywidualnie, czy w grupie), które zawierają umiejętność i chęć poważnego traktowania myśli i uczuć osoby, która stoi naprzeciwko [Juul 2014: 38]. Sprawą wielkiej wagi w relacjach z dziećmi jest nauczenie się języka osobistego, w którym mówi się o sobie, opisuje własny stosunek do różnych zdarzeń i wyraża własne preferencje, a nie ocenia czy diagnozuje innych. Uczniowie potrzebują autorytetów, które są szczególnie skuteczne w formułowaniu lub zmianie postaw, a ma to przede wszystkim znaczenie w szkole, zwłaszcza w przypadku uczniów, których należy zachęcić do aktywnego i świadomego uczenia się.

Ponadto mówiąc o autorytecie nauczyciela, nie sposób nie dostrzec tu wyraźnego wpływu nowych technologii i powszechnego dostępu do informacji. W tych nowych warunkach zmienia się rola pedagoga z mistrza na scenie dysponującego wiedzą na przewodnika (także tzw. cyfrowego, oferującego informacje i wsparcie uczniom chcącym pełniej korzystać z cyfrowych narzędzi i dzielić się swoją wiedzą w sieci), którego rolą jest wdrażanie wychowanków do krytycznego poszukiwania i selekcjonowania informacji – pokazanie, jak się uczyć. „Kluczowe staje się nabycie umiejętności krytycznego myślenia, skuteczności w wyszukiwaniu i doborze informacji, ocenie ich wiarygodności i wartości, a także włączenie ich w system własnych doświadczeń i wiedzy”[Łukasiewicz-Wieleba 2014: 135]. Dlatego współczesny nauczyciel oprócz przygotowania psychologiczno-pedagogicznego musi posiadać wiedzę i umiejętności z zakresu nowoczesnych technologii komunikacyjnych. […]

Wnioski

Nasze mózgi są w naturalny sposób nastawione na dobre relacje i kontakty z innymi ludźmi. Wszystko bowiem, czego doświadczamy w relacjach z innymi ludźmi, „mózg przetwarza w sygnały biologiczne, które wpływają na fizjologię i sprawność fizyczną ciała oraz determinują nasze zachowania” [Bauer 2015:16–17]. Jeśli relacje międzyludzkie są dobre – tzn. rozumiem innych i jestem rozumiany – znacznie wzrasta efektywność nauczania oraz wewnętrzna motywacja, bez której nabywanie wiedzy przez człowieka nie byłoby możliwe [Sikorski 2015: 49]. Nie zapominajmy, że młodzi ludzie chcą pełniej korzystać z cyfrowych narzędzi i dzielić się swoją wiedzą w sieci. Najpierw jednak muszą zdobyć odpowiednie umiejętności, które nabędą pod czujnym okiem „cyfrowych przewodników” – nauczycieli potrafiących wykorzystać twórczy potencjał nowych technologii, a przede wszystkim umożliwiających nowe, aktywne formy pracy także pozalekcyjnej. Internet to dziesiątki doskonałych narzędzi do tworzenia wartościowych zasobów, a przecież tworząc, uczymy się znacznie więcej, niż tylko biernie korzystając z dostępnych w sieci treści. Takie twórcze korzystanie z sieci przekłada się zdecydowanie na wartości i budowę rzeczywistych relacji (choćby poprzez współpracę w grupie).

Cały artykuł „Relacje uczeń–nauczyciel kluczem do udanego nauczania”    –    TUTAJ

Źródło: www.repozytorium.ur.edu.pl

UWAGA: Pogrubienia i podkreślenia tekstu – redakcja OE.