Mając przed oczyma obrazy wojny w Ukrainie, pamiętając o przejawianych już wcześniej zapędach władz ministerstwa edukacji, dotyczących wizji i programu wychowania patriotycznego w polskich szkołach, postanowiliśmy dzisiaj zaproponować lekturę dwu, znalezionych w nieprzebranych zasobach Internetu, materiałów dotyczących kluczowych dla tegoż wychowania pojąć: patriotyzmu i nacjonalizmu.

 

Jako pierwszy prezentujemy Komunikat z badań nr 151/2016 Centrum Badania Opinii Społecznej, zatytułowany „Między patriotyzmem a nacjonalizmem”. Oto jego fragmenty i – oczywiście – link do pliku z jego pełną wersję:

 

 

Polacy w zdecydowanej większości uważają się za patriotów. Pytanie, jak obecnie rozumieją patriotyzm i w czym przejawia się ich przywiązanie do ojczyzny? Czy temperatura uczuć narodowych zmieniła się w ostatnich latach? Odpowiedzi na te pytania staraliśmy się uzyskać w październikowym badaniu* , w którym respondenci pytani byli m.in. o to, czy i jak często odczuwają dumę i wstyd ze swojej przynależności narodowej, w czym – ich zdaniem – przejawia się patriotyzm oraz które z zachowań mogących stanowić przejaw patriotyzmu są im bliskie. W tym samym badaniu pytaliśmy także o różnice między patriotyzmem i nacjonalizmem oraz o stosunek do różnego rodzaju stwierdzeń mogących stanowić – w różnym stopniu – przejaw postaw nacjonalistycznych. Interesowało nas również nastawienie Polaków do ruchów narodowych.

 

PRZYNALEŻNOŚĆ NARODOWA JAKO ŹRÓDŁO DUMY I WSTYDU

 

Ogromna większość Polaków (88%) uważa się za patriotów, w tym połowa z nich
(43% ogółu) deklaruje to zdecydowanie. Co jedenasty respondent (9%) nie określa się
mianem patrioty.

 

 

*Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (317) przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 8–19 października 2016 roku na liczącej 937 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

 

[…]

 

 

POPARCIE DLA RUCHÓW NARODOWYCH

 

Niewielki odsetek badanych (5%) ma osobisty kontakt z osobami należącymi do Obozu Narodowo-Radykalnego czy Młodzieży Wszechpolskiej. […]

 

 

Zdecydowanie więcej respondentów (17%) deklaruje poparcie dla działań tego rodzaju organizacji. Są to najczęściej ludzie młodzi (38% badanych w wieku 18–24 lata), pracownicy usług (30%). Najbardziej niechętnie odnoszą się do tych ruchów respondenci o najwyższych dochodach per capita (78% deklaruje brak poparcia), nieuczestniczący w praktykach religijnych (79%) i deklarujący lewicowe poglądy polityczne (75%) […]

 

 

PATRIOTYZM A NACJONALIZM

 

Respondenci proszeni w pytaniu otwartym o wskazanie różnicy między patriotyzmem a nacjonalizmem, w większości (52%) nie byli w stanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi, nierzadko twierdząc, że nie znają pojęcia nacjonalizm. Ci natomiast, którzy udzielili odpowiedzi innej niż „trudno powiedzieć”, najczęściej definiowali patriotyzm jako coś pozytywnego, a nacjonalizm – negatywnego (22% ogółu). Co dwudziesty badany (5%) wskazał jedynie na różnicę między oboma pojęciami, ale bez jednoznacznej ich oceny. Nieco mniej liczni (4% ogółu) udzielali niejednoznacznych odpowiedzi, na podstawie których nie sposób było ustalić, jakie znaczenie nadają obu pojęciom lub jednemu z nich. Czterech na stu badanych (4%) określało różnicę między patriotyzmem a nacjonalizmem jako dużą lub wręcz przeciwstawiało sobie oba pojęcia. Taką samą grupę (4%) stanowili ci, według których nacjonalizm jest skrajną postacią patriotyzmu lub fanatyzmu. Tylko 3% ogółu badanych stanowiły osoby, które utożsamiały oba pojęcia, a jeszcze mniej (1%) – te, które przedkładały nacjonalizm nad patriotyzm. […]

 

Na podstawie uzyskanych wyników staraliśmy się także sprawdzić, jak zależność między patriotyzmem a nacjonalizmem wygląda w praktyce. Okazuje się, że występuje korelacja dodatnia i istotna statystycznie między wskaźnikiem przejawów patriotyzmu a wskaźnikiem postaw o charakterze nacjonalistycznym (r Pearsona = 0,23; p<0,001). Można także zauważyć, że zdecydowane przypisywanie sobie miana patrioty wiąże się z największą skłonnością do akceptacji stwierdzeń o charakterze nacjonalistycznym. […]

 

 

 

Cały raport „Między patriotyzmem a nacjonalizmem”  –  TUTAJ

 

 

X          X          X

 

 

Jako drugi proponujemy materiał metodyczny, mogący być pomocnym przy poprowadzeniu lekcji o patriotyzmie.

 

 

Czy Polskę należy kochać i szanować?

Materiał jest częścią serii „Statystycznie rzecz biorąc”.

 

Jak odpowiesz na pytanie postawione w tytule lekcji? Czym jest miłość do ojczyzny? Do czego można ją porównać? Niektórzy sądzą, że należy ją kochać bezwarunkowo – zgadzasz się z tym twierdzeniem?

 

Spróbuj określić, jak twoje pokolenie odnosi się do patriotyzmu. Czy różnicie się w tym od pokolenia rodziców i dziadków?

 

 

                Twoje cele

 

>Scharakteryzujesz afektywny i poznawczy komponent postaw świadczących
o patriotyzmie.

 

>Rozróżnisz pozytywne i negatywne wymiary tożsamości narodowej,
przeciwstawiając patriotyzm nacjonalizmowi.

 

>Przeanalizujesz dane sondażowe dotyczące patriotyzmu.

 

>Wskażesz uwarunkowania patriotyzmu.

 

 

[…]

 

 

Dla nauczyciela

Autorka: Paulina Wierzbińska

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Czy Polskę należy kochać i szanować?

Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum. Podstawa programowa: – Zakres rozszerzony

 

[…]

 

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1.Przed lekcją chętne/wybrane osoby przygotowują prezentacje na temat: Przejawy patriotyzmu i nacjonalizmu w moim bliższym i dalszym otoczeniu.

 

Faza wstępna:

1.Dyskusja wprowadzająca do zagadnień poruszanych w e‐materiale. Uczniowie, korzystając z własnej wiedzy, odpowiadają na pytania zawarte we Wprowadzeniu.

2.Przedstawienie tematu „Czy Polskę należy kochać i szanować?” i celów zajęć.

 

Faza realizacyjna:

1.Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika pytanie sondażowe z sekcji Badanie 1. Uczniowie na telefonach komórkowych lub tabletach logują się do systemu, dołączają do lekcji i przystępują do odpowiedzi na
zadane pytanie. Nauczyciel, korzystając ze swojego panelu użytkownika, wyświetla zestawienie odpowiedzi uczniów. Chętne osoby mogą uzasadnić swój wybór.

2.Podział klasy na grupy. Każdy zespół rozwiązują problemy przedstawione w ćwiczeniu 2 w sekcji Badanie 1. Uczniowie dyskutują i nie muszą ustalać jednolitego stanowiska. Następnie reprezentanci grup przedstawiają rozwiązanie na forum klasy, a także wskazują na rozbieżności w opiniach członków zespołu. Pozostali uczniowie mogą z nimi polemizować i przedstawiać własne stanowiska.

3.Uczniowie zapoznają się z filmem „Patriotyzm niejedno ma imię” i w trakcie emisji robią notatki, aby przygotować się do wypowiedzi dotyczącej ich własnej definicji patriotyzmu. Chętne/wybrane osoby przedstawiają swoje opinie.

4.Praca z audiobookiem. Uczniowie w trakcie emisji zastanawiają się nad przejawami patriotyzmu i nacjonalizmu w ich otoczeniu. Następnie osoby wybrane przed lekcją przedstawiają swoje prezentacje. Pozostali uczniowie mogą z nimi dyskutować i podawać własne przykłady.

5.Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne dołączone do audiobooka. Wspólne omówienie odpowiedzi.

 

Faza podsumowująca:

1.Uczniowie ponownie odpowiadają na pytanie sondażowe postawione na wcześniejszym etapie zajęć (w sekcji Badanie 2). Wyniki są wyświetlone na tablicy interaktywnej.

2.Podział na grupy. Każda z nich wykonuje ćwiczenie 2 w sekcji Badanie 2. Uczniowie porównują wyniki sondażu przeprowadzonego przez CBOS oraz wyniki badań przeprowadzonych w klasie. Przedstawiciele zespołów prezentują odpowiedzi, które są wspólnie omawiane i porównywane.

3.Omówienie przebiegu zajęć, przedstawienie mocnych i słabych stron pracy zespołów i przekazanie informacji zwrotnej.

 

Praca domowa:

1.Uczniowie sporządzają mapę myśli dotyczącą ich poglądów na temat patriotyzmu (ćw. 1 w sekcji Film) […]

 

 

 

 

Plik z pełną wersją materiału metodycznego „Czy Polskę należy kochać i szanować?” [w tym film „Patriotyzm niejedno ma imię” ] –  TUTAJ