Wczoraj (30 stycznia 2023 r.) na swoim blogu „Moja oś świata” Danuta Sterna zamieściła bardzo obszerny tekst. Zamieszczamy poniżej  jego fragmenty, odsyłając po ich lekturze na jej blog:

 

Rysunek: Danuta Sterna

 

 

                                                    Nauczyciel jak skoczek narciarski

 

W wielu sytuacjach powodzenie sprawy zależy od jej rozpoczęcia. Dobry początek daje energię do działania, a złego rozpoczęcia nie daje się często naprawić, aż do końca. Tytułowy nauczyciel jest, jak skoczek narciarski, wiele zależy od wybicia się na progu, jeśli będzie nieprawidłowe, to cały skok nie będzie dobry.

 

W artykule przedstawię dwie strategie (nabudowywanie wiedzy i nurkowanie) i sposoby, jak je zastosować. Temat łączy się z pierwszą strategią oceniania kształtującego, która zaleca przedstawienie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu, dzięki jej wprowadzeniu uczniowie widzą sens tego, czego się uczą.

 

W pracy nauczyciela pierwsze minuty lekcji są najważniejsze. Sposób, w jaki rozpoczynamy zajęcia, jest kluczem do ożywionej lekcji lub do wygaszenia  zainteresowania uczniów i uczenia się.

 

Sposoby na realizację strategii uzupełnili swoimi przykładami nauczyciele z inicjatywy Frajda z nauczania: Bożena Sozańska, Beata Fiszer, Grażyna Bogusławska, Patrycja Doroszewska, Barbara Jaworowicz, Żaneta Wójcik, Łukasz Tupacz.*  Przykładów jest dużo, i są obszerne, dlatego tekst jest wyjątkowo długi.

 

Jeśli chcesz się dołączyć do inicjatywy napisz na adres: danuta.sterna@gmial.com

 

Strategie nadbudowywania nowej wiedzy na tym, co już uczniowie wiedzą.

 

Skuteczne uczenie się zaczyna się, gdy pomagamy uczniom powiązać to, co już wiedzą, z tym, czego się nauczą. Badania pokazują, że ten „podgląd” pomaga poprawić uczenie się uczniów (Bloom, 1976; Hattie, 1992; Marzano, 2019).

 

1.Nieporozumienia – to zabawny sposób, aby pomóc uczniom zidentyfikować błędne informacje i nieporozumienia, które im towarzyszą. Nauczyciel opracowuje przed lekcją  quiz – Prawda/Fałsz ze stwierdzeniami, z których wszystkie wydają się prawdopodobne, ale wszystkie są fałszywe. Uczniowie rozwiązują quiz, a następnie nauczyciel ujawnia im, że stwierdzenia w teście są niedokładne lub źle sformułowane, i dlatego mogą być nieprawidłowo zrozumiane. Zachęca uczniów, aby podczas lekcji zweryfikowali swoje odpowiedzi oraz dowiedzieli się więcej o każdym z nieporozumień.

 

2.Haczyki informacyjne. 

 

Są to zajęcia mające na celu wzbudzenie zainteresowania uczniów pojęciami/umiejętnościami, których mają się nauczyć. Nauczyciel może wykorzystywać krótkie filmy, nagłówki z prasy, obrazy i inne przyciągające uwagę multimedia. Można również wykorzystać anegdoty i osobiste historie związane z tematem lekcji.

 

Opracowując haczyki informacyjne, nauczyciel powinien wziąć pod uwagę pewne pytania, aby haczyki pracowały na rzecz tematu:

 

-Jakie koncepcje/umiejętności mają uczniowie opanować?

 

-Co jest naprawdę wyjątkowego, nowatorskiego, użytecznego itp. w tym, czego będziemy się uczyć?

 

-Jakie historie lub anegdoty wzbudzą zainteresowanie uczniów, bez odwracania uwagi od tego, czego faktycznie będziemy się uczyć? […]*

 

3.Kluczowe terminy. 

 

Często potrzebujemy sposobu, aby pomóc uczniom zapoznać się z ważnymi terminami i pojęciami dotyczącymi lekcji. Korzystając z tej strategii, nauczyciel przedstawia uczniom kluczowe terminy i ich zwięzłe wyjaśnienia. Poleca uczniom posortowanie terminów na kategorie, które sami stworzą. Następnie uczniowie dzielą się swoimi kategoriami i uzasadnieniem.

 

W dalszym ciągu lekcji można prowadzić w klasie dyskusję na temat tego, w jaki sposób terminy i koncepcje są ze sobą powiązane, oraz jak są powiązane z  wcześniejszą wiedzą uczniów.

 

Na koniec lekcji można ponownie dokonać podziału na kategorie, wtedy uczniowie widzą, czego się nauczyli. Pod linkiem można obejrzeć przykład w języku angielskim (zaczerpnięty z artykułu):

 

4.Do czego to jest podobne?

 

Nauczyciel w skrócie przybliża uczniom nowy temat i prosi ich, aby w parach pomyśleli nad tym, do czego to jest podobne, z tego, co już znają, albo czym się to różni. Wnioski uczniów można zapisać na tablicy i wracać do nich, gdy odkryje się nowe podobieństwa i różnice.

 

Żaneta Wójcik – nauczycielka plastyki i techniki w Szkole Podstawowej nr 36 im. Narodów Zjednoczonej Europy w Tychach

 

Wybieram tematy bliskie dziecku, związane z jego życiem i marzeniami. Nauka rysunku technicznego na przykładzie projektowania swojego domu lub pokoju jest odzwierciedleniem ukrytych marzeń każdego dziecka. Coś, co mamy już w głowie, pozwala uruchomić proces nauki czegoś nowego. […]*

 

 

Strategie nurkowania

 

Strategia nurkowania polega na wykonaniu przez uczniów zadań bez specjalnego ich do nich przygotowania. Oto cztery podstawowe sposoby:

 

5.Szybka powtórka.

 

Nauczyciel prosi uczniów, aby przywołali z pamięci to, czego ostatnio nauczyli się na określony temat, wspólnie z kolegą lub koleżanką z klasy omówili ten temat, a następnie zaprezentowali. ( Oto przykład wideo. ) Takie podejście pobudza uczniów do aktywności i pomaga nauczycielowi zorientować się, co tak naprawdę uczniowie wiedzą, a co trzeba powtórzyć.

 

Można na poprzedniej lekcji opracować propozycje zadań do powtórki i właśnie te zadania polecić uczniom rozwiązać na następnej lekcji. Jest to dobry początek lekcji, bo każdy z uczniów zna polecenia i może osiągnąć sukces. […]*

 

6.Szybki quiz może być skutecznym narzędziem rozpoczynania lekcji,

 

Poszerzania wiedzy podstawowej i zachęcenia uczniów do aktywnego udziału w lekcji. Pytania powinny być proste w formie z niewielką liczbą możliwych odpowiedzi.  Można użyć do tego narzędzi internetowych urozmaicających ćwiczenie, takich jak: Kahoot, Google Forms i inne. […]*

 

7.Mapa wizualna

 

Nauczyciel opracowuje przedstawienie graficzne tematu i prosi uczniów, aby:

 

1.Odgadli i uzasadnili symbole użyte w obrazie.

 

2.Odpowiedzieli na serię pytań na podstawie wyświetlanych informacji.

 

Można do tego użyć ilustracji z czasopism, własnych rysunków, obrazów z internetu. Jeśli przedstawienie graficzne jest dostępne przez całą lekcję, to kolejno uczniowie mogą znajdywać w nim to, czego właśnie się uczą. […]*

.

8.Zadanie na dobry początek.

 

Nauczyciel poleca uczniom, od razu na początku lekcji, aby w parach rozwiązali zadanie/problem związany z nowym tematem, którym uczniowie zajmowali się na poprzedniej lekcji. Dzięki temu nauczyciel i sami uczniowie wiedza, czy są przygotowani do następnej lekcji. […]*

 

9.Ankietowanie uczniów.

 

Poprzedniego dnia nauczyciel opracowuje pytanie i wysyła je uczniom, aby spróbowali na nie odpowiedzieć. Pytanie powinno mieć na celu zasięgniecie opinii uczniów na nowy (frapujący ich) temat. Można użyć Formularza Google, a w nim zapytać uczniów np. o opinię na temat kary śmierci, poziom bezpieczeństwa w szkole, stosunku do UFO itp. Na początku lekcji nauczyciel wyświetla uzyskane od uczniów wyniki. Może je przedstawić w formie wykresu i omówić razem z uczniami. Nauczyciel może polecić uczniom opracowanie wyników i odpowiedź na pytania:

 

-Jakie wzorce lub trendy zauważasz?

 

-Kiedy patrzysz na dane, co przykuwa Twoją uwagę lub zaskakuje?

 

-W jakim stopniu Twoje odpowiedzi są podobne do odpowiedzi reszty klasy?

 

-W jaki sposób Twoje odpowiedzi różnią się od odpowiedzi reszty klasy? […]

 

10.Pytania kluczowe.

 

Nauczyciel opracowuje pytanie kluczowe dotyczące nowego tematu. Jest to pytanie, które zainteresuje uczniów, a podczas lekcji będzie możliwość uzyskania na nie odpowiedzi. Nauczyciel prosi uczniów, aby odpowiedź na to pytanie zapisali na kartce samoprzylepnej i przykleili na spodzie ławki. Na koniec lekcji każdy z uczniów sprawdza, czy właściwie odpowiedział.

 

Warto – dobrze zacząć! Sposób, w jaki rozpoczynamy zajęcia, może zadecydować o całej lekcji. Walkę z brakiem zaangażowania i brakiem zainteresowania uczniów można wygrać, gdy pracujemy nad wprowadzeniem już do początkowych minut lekcji: doświadczeń mających na celu wzbudzenie zainteresowania uczniów, sięgania do wcześniejszej wiedzy uczniów, wprowadzania dobrej zabawy i pokazania powiązań z rzeczywistością i zastosowaniami. […]*

 

 

 

Inspiracja artykułem Curtisa Chandlera. Zachęcam do zajrzenia, gdyż są w nim użyteczne linki  –  TUTAJ

 

 

 

*[…] W ten sposób oznaczyliśmy, w wielu przypadkach bardzo obszerne, opisy przykładowych sposobów realizacji tego sposobu, autorstwa nauczycielek szkół, aktywnych w ramach inicjatywy „Frajda z nauczania”, które pominęliśmy..

 

 

 

Cały tekst „Nauczyciel jak skoczek narciarski”  –  TUTAJ

 

 

 

Źródło: www.osswiata.ceo.org.pl