Foto: OSKKO/Tomasz Fiedorowicz

Podczas XXI Konferencji OSKKO w Krakowie – sobotę 1 marca, o godz. 16:30, w sali Jinan B –  dr Andrzej Śliwerski – adiunkt w Zakładzie Psychologii Klinicznej i Psychopatologii na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, założyciel InstytutuPsychoterapii Poznawczo-Behawioralnej „Schemat”, zaprezentował wspierany prezentacją wykład „Jak pomóc odzyskać sprawczość? – O uczniach, nauczycielach i rodzicach”.

Oto skrót treści zaprezentowanych podczas tego wystąpienia, nadesłany przez dra Andrzeja Śliwerskiego:

Foto: OSKKO/Tomasz Fiedorowicz

Jak pomóc odzyskać sprawczość? – O uczniach, nauczycielach i rodzicach

Sprawczość – klucz do samodzielności i odpowiedzialności

Sprawczość to zdolność do podejmowania decyzji i wpływania na własne życie. Wychowanie i edukacja powinny ją wspierać, jednak tradycyjne podejście, oparte na kontroli i systemie nagród oraz kar, często prowadzi do jej osłabienia. Jak wspierać dzieci, by rozwijały poczucie sprawczości, zamiast uczyć je bezradności lub ślepego posłuszeństwa?

1.Style wychowawcze a sprawczość

Rodzice i nauczyciele oddziałują na dzieci poprzez różne style wychowawcze. Każdy z nich ma wpływ na rozwój samodzielności i poczucia wpływu dziecka na rzeczywistość.

-Autorytarny – kontrola, dyscyplina, brak miejsca na autonomię.

-Permisywny – ciepło, ale brak granic i przewidywalności.

-Niespójny – zmienność reakcji, brak konsekwencji w działaniu dorosłych.

-Zaniedbujący – brak uwagi, wsparcia i wytycznych.

-Autorytatywny – struktura i ciepło, ale z elementami kontroli.

-Szacunkowy – równowaga między strukturą a autonomią, wspieranie sprawczości dziecka.

2.Dlaczego NRZK osłabia sprawczość?

   (Nakazy, Rozkazy, Zakazy, Kary, Nagrody)

>Przejście od motywacji wewnętrznej do zewnętrznej

-Dzieci rodzą się z naturalną ciekawością i chęcią eksplorowania świata.

-Gdy od początku stosujemy NRZK, nie widzimy, że mogą być motywowane wewnętrznie.

-Z czasem nasilamy kontrolujące metody, nie dostrzegając, że osłabiają one samodzielność dziecka.

>Tworzenie uzależnienia od bodźców zewnętrznych

-Jeśli nagradzamy dziecko za naukę lub warunkujemy ją np. dostępem do komputera, uczy się, że wartość działania zależy od nagrody.

-Szantaż („Jak nie posprzątasz, to nie pograsz”) i przekupywanie („Jeśli się dobrze zachowasz, dostaniesz nagrodę”) sprawiają, że dziecko nie podejmuje działań z własnej inicjatywy.

>Brak przestrzeni do podejmowania decyzji

-NRZK uczą dzieci reaktywności, a nie samodzielnego wyboru.

-Gdy ktoś stale mówi im, co mają robić, nie rozwijają własnych strategii działania.

3.Rola regulacji emocji

Kogo emocje regulujemy?

-Często dorosły reguluje swoje emocje kosztem dziecka – wyciągając konsekwencje, bo „trzeba coś zrobić”.

-Kary dają dorosłemu ulgę – pozwalają mu poczuć, że ma kontrolę nad sytuacją.

-Dziecko jednak nie uczy się, co zrobić następnym razem, gdy pojawi się impuls do agresji czy frustracji.

Jak uczymy dzieci regulacji emocji?

-Dziecko impulsywnie uderzyło kogoś – co ma zrobić, by zatrzymać impuls?

-Jeśli chce bić innych – jaką potrzebę psychologiczną realizuje? Czy zna inne sposoby jej zaspokojenia?

-Rolą dorosłych nie jest „powstrzymywać”, ale uczyć, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach.

4. Podsumowanie i wnioski

>Mniej kontroli, więcej autonomii – sprawczość rozwija się, gdy dzieci mają realny wpływ na swoje życie.

>Kary nie uczą, one regulują dorosłego – dziecko wciąż nie wie, co zrobić następnym razem.

>Największym wyzwaniem jest nauczenie dzieci radzenia sobie z trudnymi sytuacjami – nie wystarczy powiedzieć, że coś jest złe, trzeba pokazać, jak działać inaczej.

x           x           x

Przy okazji informujemy o kursie dla rodziców:

Masz już dość ciągłych kłótni z dzieckiem i walki o posłuszeństwo?

Dołącz do kursu ’Schemat dla Rodzica’ i odkryj, jak budować zdrową relację z dzieckiem, wspierając jego rozwój oraz motywację wewnętrzną bez kar, krzyków i nagród. Naucz się skutecznych metod radzenia sobie z trudnymi zachowaniami, które wzmacniają autentyczną chęć współpracy.

ZOBACZ  TUTAJ