Oto najnowszy tekst Danuty Sterny z jej bloga „Oś świata”. Ale polecamy także i te wcześniejsze – do wyboru – TUTAJ

Dlaczego lepiej zapobiegać, niż reagować i jak to robić?

Dlaczego lepiej w sprawie wychowania zapobiegać, niż reagować już na złe zachowanie. W tym wpisie dziewięć pomysłów jak zapobiegać zachowaniem destrukcyjnym, zanim się pojawią.

Każdy z nauczycieli uważa, że powinien reagować na złe zachowania uczniów i czym rekcja będzie surowsza, tym lepiej zadziała. Ale już w latach 50 poprzedniego wieku psychologowie Jacob Kounin i Paul Gump odkryli ciekawy efekt uboczny dyscypliny: jeśli nauczyciel reaguje surowo na złe zachowanie ucznia, to uczeń może na chwilę przestać źle się zachowywać, ale inni uczniowie zaczynają wykazywać takie samo niewłaściwe zachowanie. Psychologowie nazwali to „efektem fali ”. Badania z 2016 roku potwierdzają występowanie tego zjawiska. Upomnienie przez nauczyciela w postaci – „Przestań gadać!” — może tymczasowo powstrzymać niewłaściwe zachowanie, ale ostatecznie uczeń staje się bardziej skłonny do angażowania się w zachowania destrukcyjne.

Jak zatem przeciwdziałać niewłaściwym zachowaniom uczniów?

1.Nawiązywanie kontaktu

Nawiązywanie kontaktu z uczniami od samego początku dnia, może to być przywitanie, zagadanie do ucznia, uściśnięcie dłoni lub przytulenie. W jednym z badań  wykazano, że witanie uczniów przy drzwiach do sali pomaga nauczycielom nadać pozytywny ton reszcie dnia, zwiększając zaangażowanie w naukę o 20 punktów procentowych i jednocześnie zmniejszając zachowania zakłócające porządek o 9 punktów pocentowych.

2.Nawiązywanie, podtrzymywanie i przywracanie relacji.

Ważne jest nawiązywanie relacji, ale też dbanie o ich podtrzymywanie. Badania pokazują, że dbanie o relacje może zmniejszyć zakłócenia w zachowaniu nawet o 75 procent.

Można się było tego spodziewać, gdyż wielu uczniów stara się lepiej zachowywać w towarzystwie lubianego nauczyciela.

3.Techniczne przypomnienia.

Dobrze jest mieć z uczniami ustalone sygnały niewerbalne przywołujące porządek, może to być sygnał dzwoneczka, głos patyczka deszczowego – jakiś sygnał przywołujący uwagę uczniów. Takie przypomnienie jest skierowane nie do pojedynczego ucznia, ale do całej klasy i jest ustalonym z uczniami zwyczajem klasowym.

Jeśli np. nauczyciel potrzebuje skupienia uczniów, to może tym sygnałem dać im znać, że teraz trzeba uważnie słuchać.

Jedną z technik promowanych przez ocenianie kształtujące jest umowa z uczniami, że gdy nauczyciel podnosi rękę, to uczniowie, którzy to widzą przestają rozmawiać i też podnoszą rękę. To dobra technika na pozyskanie ciszy.

4.Losowanie miejsc.

Kiedy uczniowie sami wybierają swoje miejsca w ławkach, to jest to trzy razy bardziej prawdopodobne, że będą przeszkadzać . Lepiej miejsca przydzielić, a najlepiej losowo.

Czasami wybór miejsc przez uczniów jest dobry, ale wprowadzenie zwyczaju zmiany partnerów w ławkach wpływa dodatkowo na budowanie więzi klasowej.

5.Dbanie o mniejsze napięcie.

Jeśli uczniowie są zrelaksowani i nie mają obaw, to łatwiej im się podporządkować regułom zachowania. Na zmniejszenie napięcia mogą wpływać czynniki zewnętrzne, jak np. wygląd przytulny sali (nieporządek wpływa rozpraszająco), ale też niepromowanie rywalizacji i brak zagrożenia oceną.

6.Docenianie, czyli chwalenie konkretnych zachowań.

Zamiast skupiać się na złych zrachowaniach, lepiej pochwalić to, co uczniowie dobrze zrobili i w ten sposób wzmocnić te zachowania. Może się to wydawać sprzeczne z intuicją, ale docenianie pozytywnych zachowań i ignorowanie drobnych zakłóceń może być skuteczniejsze niż karanie lub dyscyplinowanie uczniów.

Nauczyciele mają z tym kłopot, bo są przyzwyczajeni do tego, że obowiązkiem ucznia jest dobrze się zachowywać, więc nie widzą potrzeby doceniania. Jednak zwracanie tylko uwagi na złe zachowania, powoduje, że uczniowie starają się jedynie uniknąć kary, a nie dążą do właściwych zachowań.

7.Jasne oczekiwania.

Zamiast przekazywać uczniom zasady dobrego zachowania, lepiej porozmawiać z nimi o tym, dlaczego te zasady są ważne i uzyskać ich zgodę na ich przestrzeganie.

8.Towarzyszenie uczniom.

Zamiast siedzieć za burkiem, warto aktywnie poruszać się po sali i monitorować pracę uczniów. Przy czym nie chodzi o kontrolowanie uczniów, ale o interakcję z nimi.

Badanie z 2017 r. wykazało, że niewerbalne sygnały nauczyciela — takie jak uśmiechanie się i nawiązywanie kontaktu wzrokowego — mogą zmniejszyć fizyczny i psychologiczny dystans.

9.Konsekwencja w stosowaniu zasad.

Chodzi o to, że zasady obowiązują wszystkich, a nie tylko wybrane osoby. Nie można wyróżniać uczniów w żadną stronę, trzeba skupić się na zachowaniu, a nie na danym uczniu.

Inspiracja artykułem Youki Terada pod tytułem „8 Proactive Classroom Management Tips”

Źródło: www.oknauczanie.pl