Gdyby nie to, że od czasu do czasu wchodzę na stronę blogu  „pedagog”, to nie miałbym pojęcia, że w środę 16 kwietnia 2014 r. na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu odbyło się posiedzenie Komitetu Rozwoju Edukacji Narodowej. Nawet po wpisaniu do wyszukiwarki Google nie znajdziecie, Szanowni Czytelnicy, innego niż blog prof. Śliwerskiego źródła, które informowałoby o tym wydarzeniu.

Jestem nieomal pewien, ze i Wy nie tylko nic nie słyszeliście o posiedzeniu, ale także o samym komitecie. A został on powołany już dość dawno, bo 3 grudnia 2012 r. Uchwałą Prezydium Polskiej Akademii Nauk w sprawie powołania członków Komitetu Rozwoju Edukacji Narodowej Polskiej Akademii Nauk przy Wydziale I Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk w składzie:

• 1. prof. Ryszard Borowicz– socjolog oświaty i pedagog społeczny, UMK
• 2. prof. Anna I. Brzezińska– psycholog rozwoju i wychowania, UAM – wiceprzewodnicząca
• 3. prof. Stanisław Chwirot – fizyk, twórca UKA, były prorektor UMK
• 4. dr Tomasz Czub – psycholog rozwoju i wychowania, UAM – sekretarz prezydium
• 5. dr hab. Bogusława D. Gołębniak, prof. DSW – pedeutolog, dydaktyk, DSW
• 6. dr hab. Robert Kwaśnica, prof. DSW – filozof wychowania, pedagog, DSW we Wrocławiu;
• 7. prof. Stefan Kwiatkowski – pedagog pracy i nowych technologii, APS – wiceprzewodniczący
• 8. Kazimierz Zbigniew Kwieciński –  cz. koresp. PAN  – socjolog edukacji, pedagog, DSW i UMK – przewodniczący
• 9. prof. Jan Madey –  prof. nauk technicznych, informatyk, UW, b. przewodniczący Funduszu na Rzecz Dzieci
• 10. prof. Zbyszko Melosik – socjolog edukacji i globalnej kultury popularnej, UAM – czł. prezydium
• 11. dr hab. inż. Janusz Morbitzer, prof. UP – Wydział IV PAN, UPed. w Krakowie
• 12. dr Jacek Strzemieczny – Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej
• 13. prof. Krystyna Szafraniec – socjolog młodzieży, UMK
• 14. prof. Tomasz Szkudlarek – filozof edukacji, pedagog porównawczy, UG
• 15. prof. Mirosław J. Szymański. – socjolog i politolog edukacji, APS
• 16. prof. Bogusław Śliwerski– pedagog ogólny i porównawczy, teoria wychowania, ChAT i APS
• 17. prof. Marek Szczepański – socjolog, UŚ – czł. prezydium
• 18. czł. koresp. PAN Ryszard Tadeusiewicz – Wydział IV PAN, AGH – czł. prezydium
• 19. dr hab. Andrzej Wysmołek, prof. UW – Wydział III PAN, prodziekan na Wydziale Fizyki UW.

Na wniosek prezydium skład poszerzono o dwie osoby:

•  1. prof. Michał Federowicz – dyrektor Instytutu Badań Edukacyjnych
•  2. dr Adrian Gleń – adiunkt w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa UO, przedstawiciel Akademii Młodych Uczonych

Zainteresowanych obszerniejszymi informacjami na temat celów i zadań tego organu PAN odsyłam do publikacji przewodniczą- cego KREN prof. Zbigniewa Kwiecińskiego, zatytułowanej „Edukacja – trudne pytania. Początek działalności Komitetu Rozwoju Edukacji Narodowej”.

Wrócę jednak do informacji o przebiegu pierwszego w tym roku posiedzenia owego gremium, jakie można wyczytać w poście blogu prof. Śliwerskiego z poniedziałku 22 kwietnia, zatytułowanym „Pierwsze w 2014 r. posiedzenie Komitetu Rozwoju Edukacji Narodowej”. Oto wybrane przeze mnie fragmenty:

[…] Zacznę od pierwszego w tym roku posiedzenia Komitetu Rozwoju Edukacji Narodowej , które odbyło się w dn. 16 kwietnia 2014 r. na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. […] Jak stwierdził Przewodniczący – KREN nie jest komitetem zadaniowym, tylko problemowym, nie jest też komitetem ekspertów, który miałby przygotować dla rządu jakąś ekspertyzę. Adresatem prac Komitetu nie jest rząd, ani politycy. Prace komitetów ekspertów z okresu PRL, zarówno J. Szczepańskiego (1973), jak i Cz. Kupisiewicza (1988) poszły na marne, gdyż ten pierwszy został podstępnie zastąpiony partyjnym, utajnionym raportem J. Wołczyka, a ten drugi został wyrzucony przez nową, postsocjalistyczną władzę do kosza (jako zbyteczny ze względu na transformację ustroju politycznego). KREN nie będzie zatem tworzył żadnego raportu dla jakiejkolwiek władzy. Do końca kadencji KREN ustali zasady swojego działania i rozpozna ich właściwy zakres problemowy.

Nie wiem jak Wy, Czytelnicy sądzicie, ale u mnie rodzi się podstawowe pytanie: „To komu i do czego ten komitet jest potrzebny?” Mam wrażenie, że ta wątpliwość towarzyszy także wielu osobom, powołanym do jego składu, gdyż jak poinformowało nasze jedyne źródło „W obradach wzięło udział 9 na 21 członków.”

Ale na nasze szczęście był tam prof. Śliwerski, który wygłosił referat pt. „Powinność pedagogiki jako nauki w zakresie chronienia polskiej edukacji przed manipulacją naukową i polityczną”, w którym zwrócił uwagę na „niezmienną od czasów PRL sytuację ekspertów pedagogicznych w ich relacjach z grupą osób decydujących o realizacji planowej zmiany oświatowej w polskim systemie szkolnym.” Dla przybliżenia poglądów profesora przytoczę tu jeszcze dwa fragmenty wtorkowego postu  blogu „pedagog”:

Wbrew określeniu, że polskie szkolnictwo ma charakter publiczny, de facto jest ono nadal strukturą centralistyczną, o hierarchicznej organizacji władztwa (nadzoru), bez jakiejkolwiek zmiany demokratycznej w strukturach zarządzania. Przypomniałem typologię z 1987 r. jaką dla tego typu relacji opracował Z. Kwieciński, a mianowicie, że naukowcy albo:

1) stanowią część środowiska zaproszoną lub zawezwaną do współpracy, wśród której są też etatowi pracownicy informacyjnego i wykonawczego zaplecza władzy centralnej czy obdarzeni przez nią autorytetem zewnętrzni specjaliści;

albo

2) pozostaną ekspertami niezależnymi, rozwijającymi wiedzę o oświacie i jej zmianach dla niej samej i dla czytelników czy słuchaczy, a nie dla użytku władzy,

albo

3) przyjmą rolę ekspertów krytycznych, którzy bądź to wytykają reformatorom z centrum ogólne i szczegółowe błędy, potknięcia i niespójności w ich planowanej zmianie, bądź wskazują na możliwości alternatywnej drogi reform, bardziej skutecznych i funkcjonalnych wobec interesów jakiejś znaczącej zbiorowości, bądź próbują zrozumieć to, co się dzieje, co zaszło, dlaczego, z jakim skutkiem.* […]

Mówiłem też o tym, w jaki sposób dzisiaj naukowcy uczestniczą i współkreują kłamstwo oraz jak powinna na to reagować polska pedagogika. Niektórzy postanowili w toku dyskusji wprowadzić wątki, które nie miały z moim wystąpieniem nic wspólnego. Debata była jednak bardzo interesująca, bo dotyczyła kwestii fałszywej interpretacji danych z tzw. badań oświatowych, etatystycznej polityki polskiego rządu, a wyraziście w pracach MEN, iluzji edukacji masowej oraz – jak trafnie to określiła prof. Eugenia Potulicka, że polskie państwo jest zbyt silne wobec obywateli, toteż nie można mówić o stosowaniu przez rząd zasady pomocniczości czy o rozwijającym się społeczeństwie obywatelskim. Padały tez opinie, że państwo zawsze będzie dominować w sferze edukacji oraz że szkołą kreatywna może prowadzić na manowce.

Pewnie zastanawiacie się Szanowni Czytelnicy, w jakim celu, w miejsce tradycyjnego felietonu podsumowującego tydzień w edukacji, zajmuję Waszą uwagę i czas tym Komitetem, jego posiedzeniem i treścią referatu prof. Śliwerskiego tam wygłoszonego. Otóż uznałem, że dobrze się stanie, gdy nauczyciele, stający przed uczniami swoich szkół, rozwiązujący swoje realne problemy i pokonujący liczne trudności i przeszkody jakie niesie codzienność edukacyjna dowiedzą się o istnieniu takiego tworu, jakim jest KREN i czym on zamierza, a właściwie czym nie zamierza się zajmować. I co o tym wszystkim myśli, nie kto inny, jak sam Przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN (nie powołany jednak w skład prezydium tego KREN)

A o uroczystościach kanonizacyjnych dwu papieży: Jana XXIII i Jana Pawła II nie napisałem, pomny konstytucyjnej zasady rozdziału Państwa od Kościoła.

Wodzisław Kuzitowicz

* Z.Kwieciński, wspólnota złudzeń reformatorów oświaty i ich ekspertów, Warszawa: PTP, IRWiR. Preprint referatu z konferencji naukowej: „Badania oświatowe a polityka oświatowa” 16-17 grudnia 1987, s.2)